دحوالارض؛ طلیعه‌ای برای خودسازی و شکرگزاری

حجت‌الاسلام حسین ابراهیمی با اشاره به جایگاه ویژه دحوالارض در معارف اسلامی، این پدیده را نه تنها گسترش فیزیکی زمین، بلکه فرصتی الهی برای گسترش روح و تعالی انسان دانست.

این کارشناس مذهبی بر اهمیت اعمال عبادی و مراقبه در این زمان پرفضیلت تأکید کرد و آن را بستری برای نزدیک شدن به خداوند و توشه برداشتن برای سفر آخرت برشمرد.

دحوالارض در آیات و روایات؛ طلیعه خلقت و نزول رحمت

وی با اشاره به جایگاه دحوالارض در متون دینی، اظهار کرد: در کتب دینی ما، مناسبت‌ها و اعمال زیادی ذکر شده که بهانه‌هایی هستند برای اینکه انسان دوباره به خدا رو بیاورد و اعمال عبادی را از سر بگیرد. یکی از این روزهای بسیار ارزشمند، که در معارف دینی ما به آن پرداخته شده و عرفا و اهل عمل زیاد در موردش صحبت کرده‌اند، دحوالارض است.

ابراهیمی افزود: در مورد دحوالارض، علاوه بر کتاب مفاتیح الجنان که مرجع عامه مردم است، یکی از کتب مرجع اهل عرفان و علما، کتاب المراقبات اثر آیت‌الله میرزا جواد آقای ملکی تبریزی است. ایشان در این کتاب به صورت دقیق و روزانه، مراقبت‌هایی را برای کسانی که دوست دارند در مسیر خدا حرکت کنند، ذکر کرده‌اند و مواردی را هم برای دحوالارض بیان کرده‌اند.

این کارشناس مذهبی به ریشه قرآنی این روز تصریح کرد: آن چیزی که در مورد دحوالارض گفته می‌شود و در آیات قرآن هم به آن پرداخته شده، کلمه دَحَا است که در آیه ۳۰ سوره نازعات آمده: وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَٰلِکَ دَحَاهَا’ و زمین را پس از آن گستراند.

وی بیان کرد: بنابر روایات اسلامی، زمین ابتدا پوشیده از آب بوده و به اذن الهی، خشکی‌ها از زیر آب، به خصوص از محل کعبه، شروع به گسترش کرده‌اند.

ابراهیمی با استناد به حدیثی از امام علی (ع) بر فضیلت این زمان تأکید کرد: امام علی (ع) درباره این مناسبت فرموده‌اند: نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد در بیست و پنجم ذی‌القعده بود. کسی که در این روز روزه بگیرد و شبش را به عبادت بایستد، عبادت صد سال را که روزش را روزه و شبش را عبادت کرده خواهد داشت.

دحوالارض در نگاه عارفانه؛ دنیا، مزرعه‌ای برای بندگی و شکرگزاری

این کارشناس مذهبی در تبیین فلسفه عبادت در دحوالارض، رویکرد عارفانه را مطرح کرد و گفت: برای رسیدن به پاسخ این سوال که چرا باید در این روز به عبادت پرداخت، باید در نگاه عارف قرار بگیریم؛ در نگاه کسی که دنبال عبودیت خداست. در نگاه عارف و کسی که دنبال عبودیت خداست، دنیا یک سفره گسترده است که خدا برای او قرار داده؛ فرصتی است که خدا برای او فراهم کرده تا بتواند به سمت او حرکت کند.

وی با یادآوری جمله معروف الدنیا مزرعة الاخره (دنیا مزرعه آخرت است)، افزود: یعنی دنیا یک بستری است که فراهم شده، خدا به تو داده، فرصتی را به تو داده، عرصه‌ای را برای تو فراهم کرده که در آن می‌توانی خودت را به خدا نشان دهی و توشه‌ای برای آن سفر بی‌نهایت آخرت برداری.

ابراهیمی با تأکید بر جنبه شکرگزاری در این روز، بیان کرد: این زمان که این سفره گسترانده می‌شود –یعنی زمینی که بستری است برای اینکه ما بتوانیم به سمت خدا حرکت کنیم عارف این روز را روز شکرگزاری قرار می‌دهد که خدایا ممنون که این فرصت را به من دادی که خودم را به تو نشان دهم. ممنون که این فرصت را به من دادی که در این مسابقه بندگی پیشی بگیرم.

اعمال دحوالارض؛ از روزه تا مناجات‌های عمیق

این کارشناس مذهبی به اعمال توصیه شده برای این روز اشاره کرد و گفت: با شکرگزاری، با عبادت، با بندگی، با روزه‌داری، اعمال مفصلی که این روز ذکر شده‌اند و افراد می‌توانند هم در کتاب مفاتیح و هم در کتاب المراقبات آنها را مشاهده کنند.

وی ادامه داد: برای آنها که به دنبال روزهای پرفضیلت برای روزه‌داری هستند، یکی از بهترین فرصت‌ها دحوالارض است.

ابراهیمی افزود: نماز مخصوصی هم دارد که زیاد وقت شما را نمی‌گیرد. همچنین یکی از بهترین اعمال در این روز زیارت امام رضا (ع) است. دعای بسیار زیبایی هم ویژه این روز هست که مضامین عمیق و دلنشینی دارد و در مفاتیح بیان شده است.

این کارشناس مذهبی با نقل فرازی از این دعا، عمق معنوی آن را تبیین کرد و در بخشی از این دعا آمده است: ای کفایت کننده، ای وفادار، ای آنکه لطفش نهانی است، به لطفت به من لطف کن و به عفوت سعادتمندم گردان و به یاری‌ات تأییدم فرما و از ذکر کریمانه‌ات فراموشم مکن… این مضامین، نشان‌دهنده نیاز انسان به لطف و یاری الهی و درخواست عدم فراموشی از سوی پروردگار است.

غنیمت شمردن نسیم‌های رحمت؛ توشه‌ای برای آخرت

وی بر اهمیت غنیمت شمردن این فرصت‌های معنوی تأکید کرد: بعضی فرصت‌ها باید استفاده کرد. در احادیث داریم که نسیم‌های رحمت الهی گاهی به سوی شما وزیدن پیدا می‌کنه، باید خودتان را در معرض این نسیم‌ها قرار بدید.

ابراهیمی با یادآوری فناپذیری عمر، افزود: از کجا می‌دانیم که سال دیگر هم در این روزها زنده هستیم و می‌توانیم توفیق داشته باشیم که خدا را شکر کنیم؟ این زبانی که به همه کلمات گویا شده، توفیق پیدا کند که بگوید: خدایا ممنون از همه نعمت‌هات، خدایا ممنون به خاطر همه لطف‌هایی که به من کردی.

این کارشناس مذهبی در نهایت، هدف از این اعمال و مراقبات را حرکت به سوی خداوند دانست و گفت: از این فرصت‌ها باید برای شکرگزاری، برای اینکه انسان به سمت خدا حرکت کند و او را یاد کند و توبه و انابه کند، استفاده کنیم. ان‌شاءالله خدا به همه ما توفیق بدهد که این فرصت‌ها را قدر بدانیم و بتوانیم که به سمت او حرکت کنیم تا در روزی که همه حسرت می‌خورند، ما از اهل حسرت نباشیم ان‌شاءالله.