سیستم‌های تسلیحاتی خودمختار؛ تهدیدی برای حقوق بشر در زمان جنگ و صلح

دیده‌بان حقوق بشر در گزارشی که به‌تازگی منتشر شده، اعلام کرد که سیستم‌های تسلیحاتی خودمختار، خطر‌های جدی را برای حقوق بشر در زمان جنگ و صلح ایجاد می‌کنند. 

این سازمان تاکید کرد که دولت‌ها باید با مذاکره درمورد یک معاهده چندملیتی برای رسیدگی به این خطرها، نگرانی‌های ناشی از چنین سیستم‌های تسلیحاتی، که به‌عنوان ربات‌های قاتل شناخته می‌شوند را برطرف کنند. 

این گزارش ۶۱ صفحه‌ای با عنوان «خطری برای حقوق بشر: سیستم‌های تسلیحاتی خودمختار و تصمیم‌گیری دیجیتال» دریافته است که سلاح‌های خودمختار، که براساس حسگر‌ها و نه داده‌های انسانی، اهداف را انتخاب و علیه آنها نیرو اعمال می‌کنند، حق حیات، تجمع مسالمت‌آمیز، حریم خصوصی و جبران خسارت و همچنین اصول کرامت انسانی و عدم تبعیض را نقض می‌کنند. 

پیشرفت‌ها در زمینه فناوری و سرمایه‌گذاری‌های نظامی اکنون باعث توسعه سریع سیستم‌های تسلیحاتی خودمختاری می‌شوند که بدون کنترل معنادار انسانی عمل می‌کنند.

بانی دوچرتی، مشاور ارشد حوزه تسلیحات در سازمان دیده‌بان حقوق بشر، کارشناس حقوق در آکادمی بین‌المللی حقوق بشر دانشکده هاروارد و نویسنده اصلی این گزارش، گفت: استفاده از سیستم‌های تسلیحاتی خودکار محدود به جنگ نخواهد بود، بلکه به عملیات اجرای قانون، کنترل مرز‌ها و سایر شرایط نیز گسترش خواهد یافت و نگرانی‌های جدی را درمورد قوانین بین‌المللی حقوق بشر ایجاد می‌کند. برای جلوگیری از آینده‌ای با کشتار خودکار، دولت‌ها باید از هر فرصتی برای تلاش در جهت هدف تصویب یک معاهده جهانی برای سیستم‌های تسلیحاتی خودکار استفاده کنند.

این گزارش که با همکاری آکادمی بین‌المللی حقوق بشر دانشکده حقوق هاروارد منتشر شده، پیش از نخستین نشست مجمع عمومی سازمان ملل درمورد سیستم‌های تسلیحاتی خودمختار در نیویورک در ۱۲ و ۱۳ می ۲۰۲۵ (۲۲ و ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴) منتشر شد.

سیستم‌های تسلیحاتی با درجه‌های مختلف خودمختاری سال‌هاست که وجود دارند، اما نوع اهداف، مدت زمان عملیات، دامنه جغرافیایی و محیطی که در آن فعالیت می‌کنند محدود بوده است. این سیستم‌ها شامل سیستم‌های دفاع موشکی و پهپاد‌های مسلح هستند.