انتشار سند راهنمای تحریم‌ها و حقوق بشر؛ تلاشی برای گسترش ادبیات حقوق تحریم

آلنا دوهان، گزارشگر شورای حقوق بشر سازمان ملل در موضوع پیامد‌های غیرانسانی اقدام‌های یک‌جانبه قهری (تحریم‌ها) با مشورت کارشناسان مختلف سراسر جهان، «اصول راهنمای تحریم‌ها، تجارت و حقوق بشر» را در ۱۵ صفحه منتشر کرد.

اصول راهنمای تحریم‌ها، تجارت و حقوق بشر برای ایجاد دستورالعمل‌ها و معیار‌هایی برای دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی، جهانی و منطقه‌ای و سازمان‌ها و کسب‌وکار‌ها به منظور اطمینان از ارتقا، حمایت و احترام به حقوق بشر و انجام تعهد‌ها براساس قوانین بین‌المللی در محیط تحریم‌ها، حذف و به حداقل رساندن انطباق بیش از حد با تحریم‌های یک‌جانبه توسعه داده شد.

اصول راهنمای یادشده همچنین حداقل استاندارد‌های احتیاطی و حمایتی از حقوق بشر را در مسیر اجرای تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل بیان و اصول و قواعدی را تعیین می‌کند که کسب‌وکار‌ها باید در سیاست انطباق خود اتخاذ کنند تا حقوق بشر شناخته‌شده بین‌المللی را نقض نکرده و به هیچ‌وجه در تحویل کالا‌های ضروری، ازجمله دارو و غذا و همچنین در زیرساخت‌های حیاتی، محیط زیست و دیگر خدمات مرتبط دخالت نکنند.

در این مجموعه موازین بین‌‎المللی قراردادی و عرفی و دیگر قواعد بین‌المللی مربوط به موضوع معرفی شده است تا دولت‌ها و دیگر بازیگران بین‌المللی بدانند چه قواعدی را باید رعایت کنند و در صورت رعایت نکردن چه مواردی مرتکب نقض حقوق بشر می‌شوند.

دوهان همچنین مجموعه‌ای ۱۱۸ صفحه‌ای را با عنوان شرح و تفسیر اصول راهنمای یادشده در دسترس عموم قرار داد تا تفسیر‌های نادرست از قواعد، مخاطبان را دچار بلاتکلیفی و سردرگمی نکند؛ هدف از این شرح و تفسیر ارائه یک چارچوب واقعی و قانونی برای هر یک از مفاد اصول راهنما است.

این ۲ سند حاصل رایزنی‌ها و نشست‌های کارشناسی متعددی بود که با بحث‌های چندجانبه در کنفرانس بین‌المللی تحریم‌ها، تجارت و حقوق بشر که توسط گزارشگر ویژه، با حمایت گروه دوستان در دفاع از منشور سازمان ملل، در ۲۱ و ۲۲ نوامبر ۲۰۲۴ (اول و دوم آذر سال جاری) برگزار شد، به اوج رسید.

گزارشگر ویژه اقدام‌های قهری یک‌جانبه پس از انتشار نسخه نهایی اصول راهنمای تحریم‌ها، تجارت و حقوق بشر و مجموعه شرح و تفسیر آن، اعلام کرد: هدف اصول راهنما، آشکار کردن ماهیت و دامنه چالش‌های چندوجهی ناشی از اجرای تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، استفاده از تحریم‌های یک‌جانبه دولت‌ها و سازمان‌های منطقه‌ای و همچنین استفاده از ابزار‌های مختلف برای اجرای تحریم‌ها و رعایت بیش از حد آن است.

• بیشتر بخوانید:
• تحریم‌های یک‌جانبه ناقض اصول و هنجار‌های حقوق بشری
• تحریم‌های یک‌جانبه ابزاری غیرقانونی برای اعمال فشار بر دولت‌ها و ملت‌ها هستند

وی تاکید کرد: اصول راهنما و تفسیر آن‌ها توضیح می‌دهد که چگونه استاندارد‌های حقوقی بین‌المللی موجود در چارچوب تحریم‌ها اعمال می‌شود؛ ضمن اینکه به دولت‌ها یادآوری می‌کند که مسئولیت آن‌ها در رعایت و حمایت از استاندارد‌های بین‌المللی حقوق بشر چیست؛ ضمن اینکه بر مسئولیت کشور‌ها برای اطمینان از اینکه کسب‌وکار‌های تحت صلاحیت و کنترل آن‌ها که در چارچوب تحریم‌ها فعالیت می‌کنند، از طریق اقدام‌های اداری و قضایی تضمین می‌کنند که حقوق بشر ازجمله در خارج از سرزمین را نقض نکنند، تاکید می‌کند.

گزارشگر ویژه سازمان ملل با اشاره به اینکه اصول راهنما، هنجار‌های قانونی جدیدی ایجاد نمی‌کند و قصد ایجاد آن را ندارد، اظهار کرد: آن‌ها به کاربرد معاهده‌های موجود یا هنجار‌های حقوقی عرفی دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی و دیگر بازیگران مرتبط در محیط‌ها و زمینه‌های تحریم می‌پردازند و آن‌ها را توضیح می‌دهند.

دوهان گفت: از دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی و کسب‌وکار‌ها دعوت می‌شود که هم اصول راهنما و هم تفسیر آن‌ها را مورد مشورت قرار داده و از آن‌ها در برنامه‌ها و فعالیت‌های مربوطه خود استفاده کنند؛ این اصول باید در حقوق بین‌الملل و حقوق بشر تثبیت شود تا تاثیر منفی جدی تحریم‌های یک‌جانبه، ابزار‌های اجرا و رعایت بیش از حد آن‌ها بر برخورداری از حقوق بشر کاهش یابد.

انتهای پیام/