کنکور؛ ماراتنی برای تعیین سرنوشت جوانان

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – سمیه سعادتمند: کنکور سراسری، هر ساله میلیون‌ها جوان ایرانی را برای ساختن آینده‌ای روشن به تکاپو وامی‌دارد و همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین نقاط عطف در زندگی تحصیلی و شغلی جوانان ایرانی مطرح بوده است. این آزمون، تنها یک سنجش علمی نیست، بلکه نمادی از تلاش، امید و برنامه‌ریزی برای آینده‌ای بهتر محسوب می‌شود. داوطلبان سال‌ها از عمر گرانبهای خود را صرف مطالعه و آماده‌سازی برای این روز سرنوشت‌ساز می‌کنند؛ روزی که می‌تواند مسیر زندگی آن‌ها را تغییر داده و رویاهایشان را به واقعیت بدل کند. این فرآیند، نه تنها بر روی فرد، بلکه بر خانواده و حتی آینده جامعه نیز تأثیر بسزایی دارد. هر ساله با نزدیک شدن به زمان کنکور، فضای خانه‌ها پر از شور و اضطراب می‌شود؛ شور آموختن و امید به موفقیت و اضطراب ناشی از رقابتی فشرده و سرنوشتی نامعلوم.

کنکور، دروازه‌ای به آینده در بزنگاه تغییر

فاطمه احمدی، مشاور با تجربه کنکور، در گفتگو با خبرنگار مهر با تأکید بی‌سابقه بر اهمیت سلامت روان در این دوره اظهار کرد: در این برهه زمانی حساس، سلامت روان داوطلبان و خانواده‌هایشان از هر چیز دیگری مهم‌تر است.قبولی در کنکور هر چند هدف بزرگی است، اما باید بپذیریم که شرایط فعلی با سال‌های قبل متفاوت است و این موضوع نباید باعث فشار روانی مضاعف شود. اولین و اساسی‌ترین گام برای همه، به‌ویژه داوطلبان، پذیرش شرایط موجود و درک این نکته است که همه در یک موقعیت دشوار و بی‌سابقه قرار دارند. شما تنها نیستید و این فشار بر بسیاری از هم‌سن‌وسالان شما نیز وارد شده است. مقایسه خودتان با دیگران یا با وضعیت ایده‌آل گذشته، تنها اضطرابتان را افزایش می‌دهد.

این مشاور کنکور در ادامه افزود: مهم‌ترین توصیه من به داوطلبان، تمرکز قاطع بر آنچه که در کنترل خودشان است می‌باشد. وقتی عوامل بیرونی مانند تغییرات قوانین یا ابهامات آموزشی قابل کنترل نیستند، باید تمام انرژی را بر روی متغیرهای درونی متمرکز کرد. به جای غرق شدن در اخبار و تحلیل‌ها، بر روی برنامه‌ریزی‌های واقع‌بینانه، هرچند کوتاه مدت و روزانه، تمرکز کنید. یک برنامه منعطف و قابل اجرا، حتی اگر کامل نباشد، بهتر از یک برنامه بلندپروازانه و غیرقابل دسترسی است که منجر به ناامیدی می‌شود. تداوم، حتی با سرعت کم، در این دوران از سرعت و حجم اهمیت بیشتری دارد. ما بارها دیده‌ایم که داوطلبانی با برنامه‌های بسیار فشرده، در میان راه کم آورده‌اند، در حالی که کسانی با برنامه‌ریزی منعطف‌تر و پایبندی به اصول سلامت روان، موفق‌تر بوده‌اند.

وی ادامه داد: همچنین، اختصاص زمان هرچند کوتاه به فعالیت‌های آرامش‌بخش و تفریحی، امری حیاتی است. گوش دادن به پادکست‌های انگیزشی، انجام حرکات کششی سبک، مدیتیشن‌های کوتاه، یا حتی یک پیاده‌روی کوتاه در محیط امن و دور از شلوغی، می‌تواند به بازیابی انرژی ذهنی و کاهش تنش‌های عصبی کمک کند. این استراحت‌های کوتاه، نه تنها وقت تلف کردن نیست، بلکه به افزایش بهره‌وری مطالعاتی و تثبیت آموخته‌ها نیز منجر می‌شود. ذهن خسته و پراسترس، بازدهی لازم را نخواهد داشت. داوطلبان باید یاد بگیرند که مغزشان هم نیاز به استراحت و ریکاوری دارد. این استراحت‌ها باید با آگاهی و به دور از احساس گناه باشد، چرا که بخش ضروری از فرآیند مطالعه است.

احمدی در خصوص نقش بی‌بدیل خانواده‌ها بر روحیه فرزندانشان اظهار کرد: خانواده‌ها در این میان، ستون اصلی حمایت و پناهگاه امن برای فرزندان خود هستند. ایجاد یک محیط آرام و به‌دور از تنش، حتی در حد امکان، بسیار حیاتی است. از مقایسه فرزندانشان با دیگران، به‌ویژه در این شرایط خاص، به شدت خودداری کنند. هر فردی توانایی‌ها و شرایط خاص خود را دارد و مقایسه، فقط به احساس بی‌کفایتی و اضطراب فرزند دامن می‌زند. به جای فشار آوردن برای کسب نمرات عالی یا رشته‌های خاص، همدل و حامی بی‌قید و شرط فرزندان خود باشید. شنیدن حرف‌ها و نگرانی‌های آن‌ها، ابراز همدلی و اطمینان دادن به اینکه هر اتفاقی هم بیفتد، آن‌ها تنها نیستند و حمایت خانواده را خواهند داشت، می‌تواند بار روانی عظیمی را از دوش داوطلبان بردارد.

مشاور کنکور بیان کرد: تشویق به فعالیت‌های خارج از درس مانند ورزش سبک، تماشای یک فیلم کمدی، انجام سرگرمی‌های مورد علاقه، یا حتی مشارکت در کارهای خانه که ذهن را از استرس درس دور کند، می‌تواند به تخلیه انرژی منفی و ایجاد لحظات آرامش‌بخش کمک کند. والدین می‌توانند با اختصاص زمان کیفی به فرزندانشان، فضایی امنی برای گفتگو و کاهش نگرانی‌ها فراهم آورند. لازم است خانواده‌ها نیز اطلاعات دقیق و موثق را از منابع رسمی پیگیری کنند و از انتشار شایعات و اخبار نادرست که استرس را تشدید می‌کند، خودداری کنند. ارتباط مداوم با مشاوران تحصیلی و روانشناسان نیز می‌تواند راهنمای خوبی برای خانواده‌ها در این مسیر دشوار باشد تا بتوانند بهترین حمایت را از فرزندانشان داشته باشند و خودشان نیز مدیریت استرس کنند. در مجموع، همفکری و همکاری بین داوطلب، خانواده و مشاوران، ضامن موفقیت در این ماراتن است.

کنکور، تنها مسیر موفقیت نیست: تاکید بر استعدادهای فردی

مرتضی صامتی، یک معلم بازنشسته دوره متوسطه دوم در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در جامعه امروز، این باور که کنکور تنها مسیر موفقیت و رسیدن به آینده‌ای روشن است، نیاز به بازنگری جدی دارد. بسیاری از جوانان دارای استعدادها و توانایی‌های منحصربه‌فردی هستند که لزوماً در چارچوب کنکور و رشته‌های دانشگاهی متداول نمی‌گنجد. متخصصان بر این باورند که اجبار خانواده‌ها و مقایسه فرزندانشان با رتبه‌های برتر یا بستگان موفق، رویکردی نادرست است و می‌تواند آسیب‌های روانی جدی به جوانان وارد می‌کند.

معلم بازنشسته دوره متوسطه دوم گفت: ما باید این واقعیت را بپذیریم که هر فرد به اندازه توان و استعداد خودش تلاش می‌کند و به نتیجه می‌رسد. موفقیت تعریف گسترده‌ای دارد و نباید آن را تنها به قبولی در رشته‌های خاص دانشگاهی محدود کرد. جامعه ما به متخصصان ماهر در حوزه‌های مختلف نیاز دارد؛ از رشته‌های فنی و حرفه‌ای گرفته تا هنر، ورزش، کارآفرینی و مشاغل آزاد. بسیاری از افراد موفق در کشور و جهان، کسانی بوده‌اند که شاید هرگز وارد دانشگاه نشده‌اند یا در رشته‌ای تحصیل کرده‌اند که ربطی به شغل فعلی‌شان نداشته است. مهم این است که جوانان، استعدادهای واقعی خود را کشف کرده و در مسیر علاقه و توانایی‌هایشان گام بردارند. خانواده‌ها نقش کلیدی در کشف و پرورش این استعدادها دارند و باید حامی فرزندان خود در انتخاب مسیرهای غیردانشگاهی نیز باشند، اگر آن مسیر متناسب با توانایی‌ها و روحیات فرزندشان است.

وی ادامه داد: متأسفانه، فشار جامعه و خانواده برای قبولی در رشته‌های خاص، باعث شده بسیاری از جوانان در مسیرهایی قدم بگذارند که نه علاقه و نه استعدادش را دارند، و نتیجه آن هم بی‌انگیزگی، سرخوردگی و عدم موفقیت در آینده شغلی است. نباید ارزش انسان‌ها را با رتبه کنکور یا رشته دانشگاهی‌شان گره زد. مهم این است که هر فردی در کاری که به آن علاقه دارد و در آن استعداد دارد، بدرخشد و برای جامعه مفید باشد. این دیدگاه باید از سطح خانواده‌ها آغاز شود و به گفتمان عمومی جامعه تبدیل شود تا استرس‌های بیهوده از دوش جوانان برداشته شود.

صدای کنکوری‌ها: درد دل‌ها و امیدهای تحت فشار

برای لمس عمیق‌تر وضعیت داوطلبان و درک دغدغه‌هایشان در این روزهای پر استرس، با چند دانش‌آموز و داوطلب کنکور به گفتگو نشستیم. روایت‌های آن‌ها، آینه‌ای از واقعیت تلخی است که بر آن‌ها می‌گذرد:

ریحانه (دانش‌آموز سال دوازدهم) در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: واقعاً شرایط سختی است. با این همه تغییر و ابهام در قوانین کنکور، آدم چطور می‌تواند با تمرکز درس بخواند؟ حس می‌کنم عقب مانده‌ام و دیگر نمی‌توانم به هدفم برسم. استرس ناشی از این عدم قطعیت، آرامشم را گرفته است.

علی یکی از داوطلبان پشت کنکوری نیز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: ماه‌ها برای این روزها برنامه‌ریزی کرده بودم، از اشتباهات سال گذشته‌ام درس گرفتم و آن هارا درست کردم وقتی ناامید می‌شدم به خانواده ام فکر می‌کردم به تلاش آنها برای آرام نگه داشتن محیط خانه، نرفتن به مسافرت و اکثر مهمانی‌ها به خاطر من و سعی می‌کردم حتی به خاطر آنها دوباره شروع کنم. مطمئنم امسال موفق خواهم شد.

نگاهی از سوی خانواده‌ها؛ دغدغه‌های پنهان حامیان

خانواده‌ها، ستون فقرات حمایت از دانش‌آموزان، خود نیز در این شرایط با دغدغه‌ها و نگرانی‌های فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند. آن‌ها علاوه بر حمایت روانی و مالی از فرزندانشان، خود نیز با استرس ناشی از این ابهامات و آینده نامعلوم دست به گریبان هستند:

مادر ریحانه در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: دخترم از آن بچه‌هایی بود که همیشه با انگیزه بالا درس می‌خواند، اما از وقتی این تغییرات اعلام شد، گاهی ناامید می‌شد و مدام در حال چک کردن اخبار کنکور بود. من و پدرش مدام سعی می‌کردیم او را از این شرایط دور کنیم و به او روحیه بدهیم. من همیشه به او یادآوری می‌کردم شرایط برای همه یکسان است مصوبه برای همه یکی است اما کسی برنده می‌شود که خود را درگیر حواشی نکند. امیدوارم همه داوطلبان موفق باشند.

پدر علی نیز گفت: علی پارسال بنا به دلایلی نتیجه مطلوبی نگرفت. اما امسال خیلی زحمت کشید مشاور او خیلی تأثیر گذار بود و توانست به او کمک کند. حتی زمانی که جنگ ۱۲ روزه باعث استرس برای دانش آموزان شده بود علی خود را درگیر مسائل نمی‌کرد و با آرامش درس می‌خواند. من همیشه به علی می‌گویم هر کس به اندازه تلاش خودش نتیجه خواهد گرفت پس جای نگرانی نیست.