اسلام دستور ایستادگی مقتدرانه در برابر دشمن متجاوز می دهد؛ ابعاد دفاع

به گزارش خبرنگار مهر، جهاد در اسلام نه تنها یک مفهوم نظامی، بلکه یک اصل جامع برای زندگی مؤمنانه و دفاع از حق در برابر باطل است. در مواجهه با تجاوز دشمنان اسلام و دشمنان انسان‌ها، جهاد جایگاهی محوری دارد که شامل ابعاد مختلف دفاعی، علمی، فرهنگی، اقتصادی و مبارزه با نفس می‌شود. این مفهوم، الهام‌بخش مسلمانان برای ایستادگی در برابر ظلم، ستم و هرگونه تجاوز است و به آنها قدرت و اراده می‌بخشد تا از ارزش‌های الهی و انسانی خود دفاع کنند و به یاری مظلومان بشتابند. جهاد نه تنها راهی برای حفظ موجودیت مسلمانان، بلکه مسیری برای تحقق عدالت، صلح و کرامت انسانی در جهان است.

جهاد در اسلام، مفهومی گسترده و پرمعناست که تنها به معنای جنگیدن نیست؛ اما در مواقع حساس و حیاتی، جهاد دفاعی به عنوان یک رکن اساسی برای حفظ کیان اسلام، مسلمانان و حتی بشریت، جایگاهی بی‌بدیل پیدا می‌کند. این گزارش با تمرکز بر همین جنبه، به تبیین جایگاه جهاد دفاعی در برابر تجاوز دشمنان اسلام و بشریت می‌پردازد.

جهاد دفاعی: یک ضرورت نه یک انتخاب

اسلام دین صلح و عدالت است و هرگز آغازگر جنگ نبوده و نیست. آیات متعدد قرآن کریم و سیره پیامبر اکرم (ص) بر لزوم پرهیز از خشونت و تجاوز تأکید دارند. با این حال، در برابر ظلم، ستم و تجاوز دشمنان، دفاع از خود، دین، سرزمین، ناموس و جان انسان‌ها نه تنها جایز، بلکه واجب و ضروری است. جهاد دفاعی دقیقاً در همین نقطه معنا می‌یابد: ایستادگی مقتدرانه در برابر متجاوز.

قرآن کریم به صراحت مسلمانان را به دفاع در برابر کسانی که به آنها ستم روا می‌دارند، فرا می‌خواند: “به کسانی که جنگ بر آنان تحمیل شده، اجازه [جهاد و دفاع] داده شده است؛ چرا که مورد ستم قرار گرفته‌اند. و خداوند بر یاری آنان تواناست.” (حج: ۳۹). این آیه به روشنی نشان می‌دهد که جهاد دفاعی، پاسخی به ظلم و تجاوز است، نه اقدامی تهاجمی.

اهداف بنیادین جهاد دفاعی

جهاد دفاعی در اسلام، هدفمند و بر مبنای اصول اخلاقی و انسانی استوار است. مهم‌ترین اهداف آن عبارتند از:

دفاع از دین و ارزش‌های الهی: گاهی دشمنان هدفشان نابودی اعتقادات و ارزش‌های اسلامی است. در این شرایط، جهاد دفاعی برای حفظ هویت دینی و مقابله با الحاد و انحراف، حیاتی است.

حفظ استقلال و تمامیت ارضی: هیچ ملتی نمی‌تواند در برابر تجاوز به سرزمین و استقلال خود بی‌تفاوت باشد. جهاد دفاعی ابزاری مشروع برای حفظ مرزها و حاکمیت ملی در برابر اشغالگران است.

صیانت از جان، مال و ناموس مردم: وظیفه اولیه هر جامعه‌ای، حفاظت از جان، مال و حیثیت شهروندان خود است. در صورت حمله دشمن به این ارکان اصلی زندگی، جهاد دفاعی برای دفع خطر و تأمین امنیت مردم واجب می‌شود.

حمایت از مظلومان و مستضعفان: یکی از برجسته‌ترین ابعاد جهاد در اسلام، حمایت از مظلومان است، حتی اگر مسلمان نباشند. در جایی که ستمگران حقوق انسان‌ها را پایمال می‌کنند و زندگی را بر آنان سخت می‌گیرند، جهاد دفاعی برای رهایی این قشر مظلوم و برقراری عدالت، وظیفه انسانی و شرعی مسلمانان است.

مقابله با فتنه‌گری و برقراری امنیت: گاهی دشمنان با ایجاد ناامنی، فتنه و فساد در جامعه، آرامش و ثبات را به خطر می‌اندازند. جهاد دفاعی در اینجا به معنای مبارزه با عوامل این فتنه‌ها و بازگرداندن نظم و امنیت به جامعه است.

ضوابط و اصول اخلاقی جهاد دفاعی

برخلاف برداشت‌های نادرست، جهاد دفاعی در اسلام چارچوبی مشخص و اصول اخلاقی سختگیرانه‌ای دارد. اسلام جنگ بدون قاعده و خشونت کور را به شدت نکوهش می‌کند. از مهمترین این ضوابط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

صرفاً دفاعی بودن: جهاد تنها زمانی مشروعیت می‌یابد که به منظور دفاع در برابر تجاوز باشد. آغازگری جنگ یا اقدام به تجاوز به حقوق دیگران در اسلام ممنوع است.

رعایت حقوق غیرنظامیان: در جهاد دفاعی، تعرض به زنان، کودکان، سالمندان، بیماران و سایر غیرنظامیان که در جنگ نقشی ندارند، به شدت نهی شده است.

حفظ اماکن مذهبی و محیط زیست: تخریب اماکن مذهبی (حتی متعلق به دشمن)، قطع درختان، مسموم کردن آب و نابودی منابع طبیعی ممنوع است.

پرهیز از مثله کردن: مثله کردن اجساد دشمنان یا انجام اعمال غیرانسانی به شدت مورد نهی اسلام است.

جهاد دفاعی در عصر حاضر: ابعاد نوین

امروزه، شکل‌های تجاوز دشمنان پیچیده‌تر شده است. علاوه بر تجاوز نظامی، شاهد جنگ‌های نرم، تهاجم فرهنگی، جنگ اقتصادی و عملیات سایبری هستیم که همگی با هدف تضعیف ملت‌ها و از بین بردن ارزش‌های آنان صورت می‌گیرد. بنابراین، جهاد دفاعی در عصر حاضر ابعاد جدیدی پیدا می‌کند:

جهاد علمی و فناوری: برای رسیدن به خودکفایی و قطع وابستگی به دشمنان، و همچنین برای توسعه توانمندی‌های دفاعی، پیشرفت علمی و فناوری یک ضرورت است.

جهاد فرهنگی و رسانه‌ای (جهاد تبیین): مقابله با پروپاگاندای دشمن، روشنگری و آگاهی‌بخشی به مردم در برابر تحریف حقایق و جنگ روانی دشمن، از مهمترین مصادیق جهاد دفاعی در عصر حاضر است.

جهاد اقتصادی و مقاومت در برابر تحریم‌ها: پایداری و خودکفایی اقتصادی در برابر تحریم‌های ظالمانه که هدفشان فشار بر مردم است، نوعی جهاد دفاعی برای حفظ عزت و استقلال یک ملت محسوب می‌شود.

جهاد سایبری: دفاع از زیرساخت‌های حیاتی کشور در برابر حملات سایبری و مقابله با تهدیدات فضای مجازی.

جهاد دفاعی در اسلام، تجلی قدرت، مقاومت و عدالت‌خواهی در برابر ظلم و تجاوز است. این مفهوم نه تنها ضامن بقای یک ملت در برابر هجمه‌های بیرونی است، بلکه مسیری برای تحقق ارزش‌های انسانی و الهی در جامعه و جهان محسوب می‌شود. در دنیای پر چالش امروز، درک صحیح و عمل به اصول جهاد دفاعی، با تمام ابعاد سنتی و نوین آن، می‌تواند راهگشای ملت‌ها در مسیر حفظ عزت، استقلال و آزادی باشد.