ایران در میز مذاکرات هسته‌ای از مواضع خود عقب‌نشینی نمی‌کند

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از مهر، در روزهای اخیر، گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان نمایندگان ایرانی و آمریکایی در شهرهای مسقط و رم، توجه جهانیان را به خود جلب کرده است. این مذاکرات که به منظور کاهش تنش‌ها و رفع تحریم‌ها در زمینه هسته‌ای برگزار می‌شود، بیانگر قدرت و اراده ایران است؛ ایران با قاطعیت تأکید کرده که تمایلی به انجام مذاکرات مستقیم ندارد و بر لزوم رعایت چارچوب برنامه هسته‌ای خود تأکید می‌کند. به اعتقاد کارشناسان بین‌المللی، این رویکرد گواهی بر موضع قوی و مستحکم ایران در برابر ایالات متحده است.

با توجه به شرایط کنونی و تحولات اخیر، به نظر می‌رسد که این مذاکرات در حال ایجاد فضایی مثبت در روابط بین‌المللی هستند. همچنین از نظر برخی تحلیلگران انتخاب استیو ویتکاف به عنوان نماینده ویژه ترامپ در این مذاکرات، نشان از تمایل آمریکا به تعامل با ایران دارد، هرچند اظهارات متناقض و تحریم‌های جدید علیه ایران، فضای مذاکرات را پیچیده‌تر کرده است.

با هدف بررسی مذاکرات ایران و آمریکا گفتگویی با پروفسور حسین باغچی، استاد روابط بین الملل در دانشگاه اودتو آنکارا انجام داده که مشروح آن در ادامه می‌آید:

استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در امور خاورمیانه، نه تنها با ایران بلکه با روسیه نیز در حال مذاکره است. به عنوان مثال او اخیراً با پوتین ملاقاتی داشته است. چرا ترامپ این فرد را برای این مذاکرات مهم انتخاب کرد؟

دلیل اصلی انتخاب استیو ویتکاف به عنوان نماینده ویژه خود در خاورمیانه دونالد ترامپ، این است که او یهودی الاصل است و خاورمیانه را به خوبی می‌شناسد. البته جز افراد مورد اعتماد ترامپ نیز است. همانطور که تاکنون به نظر می‌رسد او در حال مذاکره با روسیه، ایران و پیگیر سایر مسائل خاورمیانه است. این انتخاب ترامپ است و معتقد است او فرد مناسبی برای چنین مذاکراتی است.

برخی اظهارات و رفتارهای آمریکا با روند مذاکرات مغایرت دارد. به عنوان مثال، آمریکا تصمیم گرفت برخی از افراد مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای ایران را تحریم کند. در عین حال اظهاراتی مبنی بر توقف کامل فعالیت ایران در زمینه غنی سازی اورانیوم مطرح شد، در حالی که قبل از مذاکرات چنین اظهاراتی وجود نداشت و فقط معتقد بودند غنی سازی اورانیوم باید به ۳.۶۷ کاهش یابد. همچنین اظهاراتی مبنی بر اعزام ناو هواپیمابر آمریکایی به خلیج فارس وجود دارد. دلیل این تناقض چیست؟ آیا این تاکتیک مذاکره آمریکاست؟

اتفاق مهمی که در خصوص روابط ایران و آمریکا رخ داد امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵ و خروج یکجانبه آمریکا از این توافق در سال ۲۰۱۸ بود. حال اظهارات اخیر آمریکا در قبال ایران که بیشتر رنگ و بوی تهدید دارد، چیز عجیب و متناقضی نیست. این یک مدل، سبک بحث یا تاکتیک مذاکره آمریکا یا بهتر است بگوییم ترامپ است.

البته موضوع اعزام ناو هواپیمابر آمریکایی به خلیج فارس بسیار مهم است. انجام مذاکرات در عمان سپس در رم و توافق بر سر برگزاری دور سوم این مذاکرات در مسقط تصمیمی مهم و مثبت است. به عبارت دیگر، کاهش غنی سازی اورانیوم به ۳.۶۷ نیز از رویکردهای ایالات متحده است؛ رویکردی که بر سر میز مذاکره مطرح می‌شود. ماهیت مذاکرات هم همین است؛ به عبارت دیگر، شرایطی که شما بر سر میز می‌نشینید و شرایطی که در آن توافقنامه را امضا می‌کنید، ممکن است با شرایطی که شما از میز خارج می‌شوید بسیار متفاوت باشد، اما به طور کلی می‌توان گفت که این تاکتیک مذاکره‌ای دونالد ترامپ است.

آینده این مذاکرات چگونه خواهد بود و چالش‌های اصلی در این مذاکرات چیست؟

مذاکرات شبیه بازی با زمان برای مدیریت تنش است. ایران از سیاست خود در میز مذاکره عقب نشینی نخواهد کرد، آمریکا هم همینطور. اما جهان حداقل در حال حاضر به انجام این مذاکرات با دید مثبت نگاه می‌کند. مذاکره تا زمانی که درگیری وجود نداشته باشد همیشه خوب است.

اخیراً در رسانه‌های مختلف تحلیل‌هایی مبنی بر حمله آمریکا به ایران منتشر شده است. من یکی از کسانی هستم که فکر می‌کنم این کار آسانی نیست. فکر نمی‌کنم آمریکا به این راحتی بتواند به ایران حمله کند. این مذاکرات روندی شبیه مذاکرات ۱+۵ است و کشورهای اروپایی نیز پیگیر این مذاکرات هستند.

بنابراین چالش اصلی در این خصوص، این است که هیچیک از طرفین از مواضع خود عقب نشینی نمی‌کنند. به عبارت دیگر، عدم توقف برنامه غنی‌سازی اورانیوم، مانعی برای آمریکا تلقی می‌شود. از نظر آمریکا، ایران با عقب نشینی نکردن از مواضعش کار را برای واشنگتن سخت کرده است.

اما از دیدگاه ایران، سخنان تهدید آمیز آمریکا علیه تهران، تاکتیکی و غیر قابل قبول است. اما همین روند مذاکرات در سه هفته اخیر فضایی مثبتی در باز جهانی ایجاد کرده است که اتفاقی خوبی است.

ترکیه یکی از مخالفان اصلی تحریم‌ها علیه ایران است. موفقیت این مذاکرات چه تأثیری بر ترکیه، به ویژه بر روابط تهران و آنکارا خواهد داشت؟

هرچند مهم این است که ترکیه از جمله کشورهای مخالف تحریم ایران است، اما از سوی دیگر، روابط آنکارا و تهران صرفاً مبتنی مذاکرات هسته‌ای نیست. در روابط دو کشور زمینه‌های مختلف زیادی وجود دارد.

تا آنجا که من می‌بینم، انتظار ترکیه این است که این نوع مذاکرات تا جایی که ممکن است ادامه یابد. ترکیه مخالف هر گونه حمله از سوی آمریکا و اسرائیل به ایران است.

ترکیه خواهان اعمال تحریم علیه ایران نیست. تحریم‌های آمریکا علیه ایران به خصوص تحریم‌های کاتسا غیرقابل چشم پوشی است. نتیجه بخش بودن این مذاکرات تأثیر مثبتی بر روابط تهران و آنکارا خواهد داشت.