قهوه با طعم تلخ برده‌داری؛ زنجیره استثمار از مزرعه‌ها تا فروشگاه‌ها

پرونده برده‌داری مدرن توسط استارباکس (یکی از شرکت‌های آمریکایی که به‌عنوان معروف‌ترین شرکت تولید قهوه و کافی‌‎شاپ زنجیره‌ای جهان شناخته شده است) سال‌هاست که در رسانه‌ها مورد توجه قرار گرفته و شکایت‌هایی در این رابطه ثبت شده است.

زمزمه نقض اخلاق و برده‌داری مدرن توسط استارباکس با آغاز اقدام‌های دولت برزیل در مزرعه‌های قهوه این کشور به صدایی جدی و رسا در سطح بین‌الملل تبدیل شد.

دولت برزیل چند سالی است که موضوع کار اجباری در بخش‌های کشاورزی و تولیدی را با جدیت دنبال می‌کند؛ براساس قوانین این کشور، برده‌داری مدرن شامل کار اجباری، بردگی بدهی، شرایط خطرناک و تحقیرآمیز کاری و روز‌های کاری طاقت‌فرسا است.

بازرسان محلی برزیل در پاییز ۲۰۱۸ گزارش‌هایی را منتشر کردند که نشان می‌داد کارگران در مزرعه‌های مرتبط با استارباکس در شرایط برده‌داری مشغول به‌کار هستند.

کارگران در این مزرعه‌ها از وجود موش‌ها و خفاش‌های مُرده در غذا، نبود سیستم‌های بهداشتی و روز‌های کاری که از ۶ صبح تا ۱۱ شب طول می‌کشید، خبر دادند؛ آن‌ها گزارش دادند که سیستم پرداخت دستکاری شده و قهوه‌ای که برداشت می‌کردند قبل از محاسبه، ناپدید شده است؛ کسر وجه برای نقد کردن چک‌هایشان به این معنی بود که کارگران تقریبا هیچ درآمدی نداشتند.

وزارت کار برزیل در ادامه بازرسی‌های انجام شده در مزرعه‌های مختلف، اعلام کرد که کارگرانی که در شرایط کاری شبیه برده‌داری در چنین مزرعه‌هایی کار می‌کنند، در سال ۲۰۱۸ به بالاترین حد خود در ۱۵ سال گذشته رسیده‌اند.

دیگر با وجود این گزارش‌ها، واضح شده بود که مشکلی جدی وجود دارد و استارباکس به دنبال حل‌وفصل آن نیست.

برزیل کانون برده‌داری مرتبط با قهوه

۸۰ درصد قهوه جهان توسط کشاورزان خرده‌پا تولید می‌شود؛ ارزیابی‌ها نشان می‌دهند که ۲۵ میلیون نفر از این افراد در سراسر جهان مشغول به کار هستند، هرچند سهم عمده در اختیار برزیل است.

صنعت قهوه از ابتدای امر یعنی از اوایل دهه ۱۸۰۰ که زمین‌داران مزرعه‌های وسیعی را با اتکا به کار هزاران برده منتقل‌شده از آفریقا ساختند، با این بحران مواجه بوده است.

برزیل از قرن نوزدهم، زمانی که تولید قهوه به دلیل کار اجباری صد‌ها هزار آفریقایی و آفریقایی – برزیلی به بردگی گرفته‌شده، به اوج خود رسید، تولیدکننده پیشگام قهوه در جهان بوده است.

در حال حاضر نیز آفریقایی – برزیلی‌ها بیشتر (۶۶ درصد) کارگران نجات‌یافته از شرایط برده‌داری را تشکیل می‌دهند.

حتی پس از لغو برده‌داری در اواخر دهه ۱۸۸۰، عدم تعادل قدرت همچنان پا برجا ماند.

برزیل در این رابطه در شرایط منحصر به فردی قرار ندارد، چراکه مدل کشاورزی مزرعه‌های بزرگ در سراسر قاره آمریکا براساس این مدل ساخته شده است.

کویلومبوس، کلمه‌ای با ریشه بانتو به سکونتگاه‌هایی اشاره دارد که توسط بردگان فراری تاسیس شده و اکنون برای جوامع سیاه‌پوست در مناطق روستایی و شهری برزیل نیز استفاده می‌شود.

تقریبا ۱.۳ میلیون نفر در ۸ هزار و ۴۰۰ کویلومبوس در سراسر برزیل زندگی می‌کنند و در شرایطی بدتر از میانگین ملی در زمینه‌های کلیدی مانند بهداشت و بی‌سوادی به سر می‌برند.

کارگران فراری از شرایط استثمار در مزرعه‌های قهوه در برزیل نیز در این اقامتگاه‌ها سکونت دارند.

بی‌توجهی تاریخی استارباکس به انتقاد‌ها

در ۳ دهه گذشته سازمان‌ها و گروه‌های حقوق بشری متعددی از استارباکس خواسته‌اند که زنجیره‌های تامین خود را با هدف مبارزه با برده‌داری مدرن بررسی و بازرسی کند.

با وجود تشدید این درخواست‌ها که بر تعهد به تجارت عادلانه اصرار داشتند، استارباکس از انجام تعهد‌ها سر باز زده و این روند را به تعویق انداخت.

ادعا‌های این شرکت آمریکایی برای تطابق ۹۹ درصدی فعالیت تولید قهوه با استاندارد‌های اخلاقی در حالی روی داد که همچنان گزارش‌ها درباره برده‌داری مدرن در مزرعه‌های مربوط به آن منتشر می‌شدند.

درخواست‌ها برای تغییر شرایط به‌ویژه در سال ۲۰۱۹ به اوج رسید؛ با وجود این تظاهر استارباکس به اخلاق‌مداری ۹۹ درصدی همچنان وضعیت کارگران و کشاورزان مزرعه‌های قهوه را در مسیر وخامت پیش می‌برد.

شکایت کارگران برزیلی از استارباکس

به گزارش گاردین، شماری از کارگران برزیلی مزرعه‌های قهوه مرتبط با استارباکس به‌تازگی از این شرکت به دلیل داشتن شرایط برده‌داری شکایت کردند.

این ۸ کارگر که به دلیل شرایط امنیتی از افشای هویت خود امتناع کرده‌اند، خواستار غرامت مالی برای آسیب‌هایی هستند که طی سال‌های کار در مزرعه‌های یادشده به آن‌ها وارد شده است.

براساس این شکایت، با وجود عملیات نجات مقام‌های برزیلی که جریمه صاحبان مزرعه‌ها را درپی دارد، همچنان شرکت‌هایی مانند استارباکس به واردات قهوه از برزیل و خرید محصول مزرعه‌های یادشده ادامه می‌دهند.

براساس گزارش‌های رسمی، جان کارگران به‌ویژه کودکان کارگر در این مزرعه‌ها به‌شدت در معرض خطر قرار دارد؛ کارگران قاچاق‌شده در این مزرعه‌ها در شرایط برده‌داری و استثمار به زندگی دشوار ادامه می‌دهند.

یک سازمان مردم‌نهاد با نام Coffee Watch نیز شکایتی را به اداره گمرک و حفاظت مرزی آمریکا (CBP) ارائه کرد و خواستار ممنوعیت ورود قهوه و محصولات قهوه‌ای استارباکس، نستله، ایلی، مک‌دونالد، دانکین و جیکوبز که تماما یا تا حدی با کار اجباری در برزیل تولید شده‌اند، شد.

در این شکایت به نمونه‌هایی از عملیات مختلف مقام‌های برزیلی که در سال‌های اخیر کارگران را نجات داده‌اند، اشاره شده و آمده است که این موارد تنها نوک کوه یخ هستند و نمونه‌های شرایط کار استثمارگرانه گسترده در مزارع قهوه در برزیل که بسیار رایج هستند.

یکی از فعالان مبارزه با برده‌داری که خود سیاه‌پوست است، گفت: منطق پشت تولید قهوه در اینجا، کار پرمخاطره‌ای است که همیشه در طول تاریخ ما به سیاه‌پوستان تحمیل شده است؛ خود من دست‌کم چهار بار مجبور به کار اجباری شده‌ام؛ سیاه‌پوستان به‌ویژه در مناطق روستایی، به گستردگی در این موقعیت‌ها قرار می‌گیرند، زیرا چاره دیگری ندارند و باید غذایی برای خوشان فراهم کنند.

برده‌داری مدرن استارباکس، فراتر از مزرعه‌ها در برزیل

در حالی که کارگران مزرعه‌های قهوه در برزیل از وجود شرایط برده‌داری و استثمار در مزرعه‌های تامین‌کننده قهوه استارباکس شکایت کرده‌اند، این شرکت آمریکایی با چالش‌های جدی در این باره فراتر از مزرعه‌های یادشده مواجه است.

به گزارش نیویورک پست، برخورد شعبه‌های این فروشگاه زنجیره‌ای با کارکنان به‌تازگی جنجال‌های جدی را به‌ویژه در میان کارکنان نسل Z رقم زده است.

گزارش‌ها نشان می‌دهند که آن دسته از کارکنان استارباکس که سعی در ترک کار یا گزارش سوءاستفاده‌ها داشتند، با تهدید‌های جدی مواجه شدند.

انتهای پیام/