بازی در زمین ترامپ؛ چرا اروپایی‌ها در پرونده اتمی ساز ناکوک می‌زنند؟

اقتصاد آنلاین، محمد بیات: دور پنجم مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در حالی در رم به پایان رسید که دو طرف تمرکز خود را بر مسئله پذیرش یا رد حق غنی‌سازی در خاک ایران قرار دادند. تیم آمریکایی برخلاف دور‌های قبلی با تاخیر دو ساعته خود را به رم رساند و با کمال تعجب ویتکاف به بهانه قرار پروازی یک ساعت زودتر نشست مشترک را ترک کرد! پس از آنکه سطح امیدواری به امکان توافق میان تهران- واشنگتن به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کرد، ناگهان ادبیات ترامپ، روبیو و ویتکاف در خصوص برنامه اتمی ایران تغییر و آنها از «خط قرمز» غنی‌سازی در خاک ایران عبور کردند. پیش از این نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه از پذیرش تلویحی حق ایران برای غنی‌سازی ۳.۶۷ درصد گفته بود، اما به نظر می‌رسد وی و سایر مقامات کاخ سفید تحت فشار لابی اسرائیل و دولتمردان صهیونیست رویکرد خود را در قبال تهران تغییر دادند.

تروئیکای اروپایی به‌دنبال «ماشه پلاس»

در چنین شرایطی تروئیکای اروپایی با آنکه گزینه حمله نظامی آمریکا- اسرائیل به ایران را رد می‌کنند، اما در حوزه دیپلماسی هم سخت‌گیرانه‌ترین مواضع را در قبال تهران اتخاذ می‌کنند. در نگاه مقامات اروپایی، تهران شریک مسکو در جنگ اوکراین است و هنگامی که آنها به منابع نفت-گاز ایران احتیاج داشتند، تهران تصمیم گرفت تا فرضیه «زمستان سخت» را دنبال کند! پس از این مقطع زمانی، اروپایی‌ها، خط مشی خود را در قبال تهران تغییر داده و در ماجرای اعتراضات ۱۴۰۱ و سپس تشدید مناقشه اتمی میان تهران- واشنگتن رویکرد «سلبی» در قبال ایران اتخاذ کردند. برهمین اساس جمعه گذشته ۱۶ مه معاون سیاسی امور خارجه با نمایندگان سیاسی تروئیکای اروپایی در محل سرکنسولگری ایران در استانبول دیدار و گفت‌و‌گو کرد. ظاهراً در جریان این جلسه اروپایی‌ها از عرف رایج و ادبیات فنی خارج شده و بی‌پرده خواستار دریافت باج‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی از ایران شدند. انگلیس، فرانسه و آلمان صراحتا اعلام کردند که فارغ از توافق میان تهران- واشنگتن خواهان دریافت حق مکانیزم «ماشه پلاس» هستند تا هر زمان که اراده کردند بتوانند ایران را به ذیل فصل هفتم شورای امنیت بازگردانند. همچنین آنها خواستار سهیم شدن در توافق احتمالی با ایران بوده و به نظر می‌رسد قصد دارند تا بار دیگر صنایع ورشکسته خود را با منابع مالی بلوکه شده و بازار پس از تحریم ایران احیا کنند!

تقابل با اروپا به سود تندروهای آمریکا و اسرائیل

بی‌شک بهترین گزینه برای ایران در محیط روابط بین‌الملل، بازی با حاصل جمع مثبت با تمام بازیگران مهم منطقه‌ای- بین‌المللی است. اروپا نیز به عنوان یکی از قطب‌های قدرتمند جهان آینده باید یکی از شرکای راهبردی ما در بازی میان قدرت‌های بزرگ باشد. با توجه به این راهبرد کلان، اختلاف فعلی میان تهران- بروکسل امری «کوتاه مدت» بوده و بخشی از سیاست بلندمدت کشور نیست. برهمین اساس لازم است تا ایران با هریک از اعضای اتحادیه اروپا، به ویژه قدرت‌های اصلی این منطقه ارتباط گرفته و در مسیر رفع سوتفاهم‌های سیاسی- امنیتی گام بردارد. بی‌شک تداوم وضعیت کنونی تنها به نفع نئوکان‌های آمریکایی و راست گرایان افراطی در فلسطین اشغالی است. برهمین اساس لازم است تا سیاست اصولی ایران در قبال بحران اوکراین بار دیگر از سوی مسئولان نظام مورد تایید قرار گرفته و اجازه افتادن کشور در بازی امنیتی سازی اسرائیل را ندهد.

سناریوی مهندسی شده علیه ایران

خبر دستگیری چند تبعه ایرانی توسط پلیس انگلیس به اتهام برنامه‌ریزی برای حمله به محل سفارت اسرائیل در لندن بخشی از پروژه «امنیتی سازی ایران در غرب» توسط سرویس موساد است. به فاصله چند روز حمله الیاس رودریگز به موزه یهودیان واشنگتن و قتل دو کارمند صهیونیست از سوی سازمان «ضد افتر» به عنوان اقدام «تروریستی» و تحت تاثیر «اسلام انقلابی» ایران توصیف شد! این بازی تکراری در حالی به صورت دومینووار آمریکای شمالی و اروپا را درگیر کرده که اسرائیل از سوی جامعه جهانی به دلیل فرسایشی کردن جنگ غزه تحت شدیدترین فشار‌های سیاسی قرار داشته و از سوی کشور‌هایی همچون انگلیس، فرانسه و کانادا تهدید به تحریم شده است. همزمان مقامات نظامی- امنیتی اسرائیل از طریق برگزاری رزمایش‌های پنهانی، جابه‌جایی تسلیحات نظامی و دیپلماسی گسترده با واشنگتن به دنبال وارد کردن ضربه جدی به ایران هستند. به گزارش پایگاه فلسطینی «قدس» برخی منابع اسرائیلی مدعی شدند که نتانیاهو به ترامپ اعلام کرده است که شرط پایان دادن به جنگ غزه، وارد کردن ضربه جدی به «دشمن وجودی» رژیم یعنی جمهوری اسلامی ایران است.

روابط ایران و اروپا بر لبه تیغ

روابط میان ایران و کشور‌های اروپایی در دو قرن اخیر با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده است؛ گاهی در سطح روابط استراتژیک و گاهی ایران محل حضور اشغالگران انگلیسی و فرانسوی. با این حال «عقل سیاسی» حکم می‌کند تا دولتمردان فراتر از احساسات برآمده از تاریخ تاریک، به دنبال ساختن آینده‌ای بر پایه منافع مشترک و دائمی باشند. رفع سو تفاهم‌ها میان تهران- بروکسل این امکان را برای ایران فراهم خواهد کرد تا بتواند بار دیگر به فناوری‌های غربی در صنایع خاص دسترسی قابل قبولی پیدا کند. همچنین ایران می‌تواند با افزایش سطح تولید نفت- گاز تبدیل به یکی از تامین‌کنندگان انرژی در قاره سبز شود. در سوی مقابل روابط مثبت با تهران این امکان را برای اروپایی‌ها فراهم خواهد کرد تا با ضریب امنیتی بالاتری در خاورمیانه منافع خود را دنبال کنند و تبدیل به بخشی از بانک اهداف محور مقاومت نشوند. برای آغاز این بازی برد-برد ابتدا لازم است تا سوتفاهم پیش آمده در سال‌های اخیر بر طرف شود و سپس نقشه راهی سیاسی، نظامی و اقتصادی میان ایران- اروپا برای ترسیم همکاری استراتژیک تعریف شود. تداوم وضعیت کنونی نه به نفع تهران است نه بروکسل. تعاملات آینده میان دیپلمات ایرانی- اروپایی یا یخ روابط میان این دو بازیگر را آب کرده یا آنکه وضعیت تنش‌آلود کنونی ادامه پیدا خواهد کرد.