دبیر ستاد حقوق بشر: حمله آمریکا به فردو نقض فاحش حق حیات و حقوق بین‌الملل بشردوستانه است

ناصر سراج، دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران با ارسال نامه‌ای به ولکر ترک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، ضمن محکومیت تجاوز آمریکا به مراکز هسته‌ای فردو اعلام کرد: طبق قواعد حقوق بین‌الملل بشردوستانه، به‌ویژه کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو و پروتکل‌های الحاقی، نیرو‌های مسلح موظف به تمایزگذاری میان اهداف نظامی و غیرنظامی هستند؛ هدف قرار دادن تاسیسات هسته‌ای غیرنظامی، به‌ویژه در شرایطی که تهدید مستقیم و فوری متوجه کشور مهاجم نبوده است، ناقض این اصل بنیادین حقوق بشردوستانه است.

متن کامل این نامه به شرح زیر است:

این‌جانب، با نهایت تاسف و نگرانی عمیق، حمله نظامی بامداد روز ۲۲ ژوئن ۲۰۲۵ از سوی ایالات‌متحده آمریکا به تاسیسات هسته‌ای فردو را محکوم کرده و به استحضار می‌رسانم که این اقدام، نقض فاحش و آشکار اصول حقوق بین‌الملل ازجمله ماده ۲ (۴) منشور سازمان ملل متحد مبنی بر منع استفاده از زور علیه تمامیت ارضی و استقلال سیاسی دولت‌هاست و فاقد هرگونه مشروعیت حقوقی است.

علاوه بر این، این حمله نظامی، نقض بی‌سابقه و فاحش حقوق بین‌الملل بشر و حقوق بین‌الملل بشردوستانه است که پیامد‌های انسانی و زیست‌محیطی گسترده‌ای به دنبال داشته است.

ازجمله موارد بارز نقض حقوق بشر و حقوق بشردوستانه عبارت‌اند از:

۱. نقض حق حیات و امنیت فردی: بمباران تاسیسات هسته‌ای، تهدیدی جدی برای جان کارکنان و ساکنان مناطق اطراف است که تحت حفاظت ماده ۶ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و ماده ۳ اعلامیه جهانی حقوق بشر قرار دارد؛ تعرض به جان غیرنظامیان و تخریب تاسیسات حیاتی موجب به مخاطره افتادن حق بنیادین حیات شده است.

۲. نقض اصل تفکیک: طبق قواعد حقوق بین‌الملل بشردوستانه، به‌ویژه کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو و پروتکل‌های الحاقی، نیرو‌های مسلح موظف به تمایزگذاری میان اهداف نظامی و غیرنظامی هستند؛ هدف قرار دادن تاسیسات هسته‌ای غیرنظامی، به‌ویژه در شرایطی که تهدید مستقیم و فوری متوجه کشور مهاجم نبوده است، ناقض این اصل بنیادین حقوق بشردوستانه است.

۳. نقض اصل تناسب و پیشگیری از خسارت‌های گسترده، غیرضروری و طولانی‌مدت: حمله به تاسیسات هسته‌ای می‌تواند تبعات زیان‌بار و بلندمدتی بر محیط‌زیست، سلامت عمومی و زندگی نسل‌های آینده داشته باشد که نقض آشکار ماده ۳ مشترک کنوانسیون‌های ژنو و ماده ۸ پروتکل الحاقی اول کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو است.

۴. نقض ممنوعیت استفاده از تسلیحات و اقدام‌هایی که موجب خسارت‌های غیرنظامی نامتناسب می‌شوند: براساس مواد ۳۵ و ۵۱ پروتکل الحاقی اوّل کنوانسیون‌های ژنو، حمله به تاسیسات حساس هسته‌ای، با توجه به خطر تشعشعات رادیواکتیو و آلودگی‌های گسترده، می‌تواند مصداق نقض ممنوعیّت استفاده از روش‌ها و وسایل جنگی باشد که منجر به خسارت‌های غیرنظامی غیرمتناسب می‌شود.

۵. نقض حق دسترسی به مراقبت‌های پزشکی و حمایت از سلامت: این حمله باعث اختلال در زیرساخت‌های حیاتی و سلامت عمومی شده و دسترسی مردم به خدمات بهداشتی را با مخاطره رو‌به‌رو ساخته است که مطابق ماده ۱۲ میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نقض محسوب می‌شود.

در کنار این موارد، این تجاوز نظامی با اصول اساسی منشور سازمان ملل و تعهدهای دولت‌های عضو در زمینه احترام به حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، ازجمله کنوانسیون‌های ژنو ۱۹۴۹ و پروتکل‌های الحاقی، به‌طور مستقیم در تضاد است و می‌تواند مصداق بارز جنایت‌های جنگی تحت صلاحیت محاکم بین‌المللی ذیصلاح باشد.

از سوی دیگر، فقدان واکنش موثر دفتر کمیسر عالی حقوق بشر نسبت به تجاوزات مستمر اخیر رژیم صهیونیستی و همچنین به این تجاوز آشکار و نقض گسترده حقوق بین‌الملل، نه‌تنها مشروعیت سازمان ملل، به‌ویژه مهم‌ترین نهاد حقوق بشری آن را تحت تاثیر قرار داده، بلکه پیامد‌های منفی بر حفظ نظم و امنیت بین‌المللی و رعایت حقوق بشر و حقوق بشردوستانه بر جای گذاشته است.

بر این اساس، از جنابعالی درخواست دارم، ضمن اعلام محکومیت رسمی و شفاف نسبت به این اقدام غیرقانونی، اقدام‌های فوری ذیل را اتخاذ کنید:

• محکوم کردن حمله صورت‌گرفته از سوی ایالات‌متحده به خاک جمهوری اسلامی ایران به‌صورت صریح و آشکار؛

• تشکیل کمیته تحقیق مستقل و بی‌طرف جهت بررسی دقیق ابعاد حقوقی و انسانی این حمله؛

• احراز مسئولیت قانونی برای عاملان، مباشران و حامیان این اقدام‌های غیرقانونی و معرفی متجاوز به نهاد‌های بین‌المللی ذیصلاح؛

• بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های نهادها، سازوکار‌های بین‌المللی حقوق بشری و کشور‌های مسئول برای توقف ماشین جنگ، کشتار و ترور؛

• اعمال فشار‌های دیپلماتیک و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه جهت جلوگیری از تکرار چنین نقض‌های فاحش؛

• تضمین حمایت از قربانیان و فراهم‌سازی زمینه‌های جبران خسارت‌های وارده.

بی‌پاسخ ماندن چنین جنایت‌هایی، در زمانی که جهان به‌طور فزایند‌های بر اصل پاسخگویی و مقابله با مصونیت از مجازات تاکید دارد، نه‌تنها موجب تضعیف اصول بنیادین حقوق بشر و حقوق بشردوستانه خواهد شد، بلکه آسیب جدی به آرمان‌ها، ارزش‌ها و اهداف عالیه جامعه جهانی وارد خواهد ساخت.

امید است دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد با ایفای نقش قاطع و مسئولانه خود در قبال این تجاوز، بتواند در حفظ صلح، امنیت و حقوق بنیادین بشری، وظیفه خطیر خویش را به بهترین نحو به انجام رساند.

با تقدیم احترام و آرزوی توفیق جنابعالی در پیشبرد ماموریت مهم دفاع از کرامت انسانی.

انتهای پیام/