سراج: تجاوز رژیم صهیونیستی نقض صریح اسناد و تعهدات بین‌المللی حقوق بشر است

ناصر سراج، دبیر ستاد حقوق بشر با ارسال نامه‌ای به ولکر تورک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، اعلام کرد که اقدام‌ها و تجاوزهای رژیم صهیونیستی نه‎تنها نقض صریح اسناد و تعهدات بین‌المللی حقوق بشر است، بلکه خلاف اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT)، کنوانسیون‌های ژنو، قطعنامه‌های شورای امنیت و بیانیه‌های کنفرانس عمومی آژانس نیز محسوب می‌شود و به‌عنوان مصداق بارز تجاوز و جنایت جنگی شناخته می‌شود.

متن این نامه به شرح زیر است:

همان‌گونه که مطلع هستید، رژیم اشغالگر صهیونیستی با بهره‌گیری گسترده از حمایت‌های اطلاعاتی، تسلیحاتی و سیاسی کشور‌های غربی که خود را داعیه‌دار حمایت از حقوق بشر می‌دانند، مجموعه‌ای از حملات نظامی برنامه‌ریزی‌شده و هماهنگ را علیه چندین شهر در جمهوری اسلامی ایران به اجرا درآورده است. این اقدامات متجاوزانه و غیرقانونی، تأسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای، مراکز نظامی، زیرساخت‌های حیاتی غیرنظامی و مناطق مسکونی را هدف قرار داده‌اند.

در میان اهداف اصلی این حملات، تأسیسات هسته‌ای نطنز—که تحت نظارت کامل و پادمان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد—مورد حمله مستقیم قرار گرفت. این تجاوزات جنایت‌کارانه، همچنین شامل ترور‌های هدفمند علیه مقامات ارشد نظامی، دانشمندان هسته‌ای و شهروندان بی‌گناه بوده است. در نتیجه این حملات، تاکنون بیش از ده‌ها تن از شهروندان ایرانی از جمله زنان، کودکان و مقامات عالی‌رتبه نظامی به شهادت رسیده‌اند و صد‌ها تن نیز مجروح شده‌اند.

آسیب‌دیدگی گسترده غیرنظامیان و شهادت ده‌ها کودک و زن در پی تهاجم به مناطق مسکونی، این موضوع را به‌طور جدّی در حیطه حقوق بین‌الملل بشردوستانه قرار می‌دهد.. با توجه به وضعیت مخاصمه بین‌المللی موجود، نقض حقوق بین‌المللی بشر و حقوق بین‌الملل بشردوستانه توسط رژیم صهیونیستی به‌وضوح مشخص است که به شرح زیر ارائه می‌گردد:
 

نقض‌های رژیم صهیویستی از منظر حقوق بین‌الملل بشر

۱. سلب خودسرانه و غیرقانونی حق بر حیات
حق بر حیات به‌عنوان بنیادی‌ترین حق انسانی، بر اساس ماده ۶ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی مورد حمایت مطلق قرار دارد. بر اساس تفسیر عمومی شماره ۳۶ کمیته حقوق بشر، حق بر حیات صرفاً به معنای نبود مرگ فیزیکی نیست، بلکه شامل شرایطی نیز می‌شود که بتوان از زندگی انسانی با کرامت برخوردار بود. در جریان حملات اخیر، ده‌ها غیرنظامی — از جمله زنان، کودکان، سالمندان و بیماران — بدون هیچ نقشی در عملیات خصمانه، در منازل، خیابان‌ها یا اماکن عمومی کشته شده‌اند.

۲. نقض حق دسترسی به استاندارد مناسب زندگی
تخریب گسترده خانه‌ها، پالایشگاه‌ها، شبکه‌های انرژی و زیرساخت‌های حمل‌ونقل در حملات اخیر، نقض عمیق و چندلایه حق برخورداری از استاندارد کافی زندگی (ماده ۱۱ میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) را تشکیل می‌دهد. این حق که از اصول بنیادین کرامت انسانی نشأت می‌گیرد، شامل اجزای حیاتی مانند حق مسکن، دسترسی به غذای کافی، آب آشامیدنی سالم و شرایط بهداشتی پایه است. تخریب زیرساخت‌ها نه‌تنها هر یک از این اجزا را مستقیماً هدف قرار می‌دهد، بلکه از طریق اثرات زنجیره‌ای و تشدیدکننده، بنیان‌های زندگی غیرنظامیان را به‌طور سیستماتیک ویران می‌کند. تخریب مناطق مسکونی و خانه‌ها، حق مسکن مناسب را به شکل بی¬رحمانه نقض می‌کند. 
 

۳. نقض حق دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی
مطابق ماده ۱۲ میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (ICESCR)، دولت‌ها موظف به تضمین دسترسی همه افراد به مراقبت‌های بهداشتی و درمانی هستند. در جریان بمباران‌های اخیر، گزارش‌های مستند از تخریب بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و حتی آمبولانس‌ها در شهر‌هایی مانند اصفهان و کرمانشاه منتشر شده است. همچنین، راه‌های امدادرسانی به مجروحان و جابجایی بیماران به‌شدت مختل شده است.

۴. نقض حق آموزش و زندگی خانوادگی
بمباران مدارس، دانشگاه‌ها، کتابخانه‌ها و مراکز فرهنگی در جریان حملات، نه‌تنها ناقض حق آموزش (ماده ۱۳ میثاق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) است، بلکه با محروم‌سازی کودکان و نوجوانان از آموزش، خساراتی جبران‌ناپذیر در حوزه توسعه انسانی به‌جا می‌گذارد. همچنین، هدف قرار گرفتن مناطق مسکونی، موجب فروپاشی خانواده‌ها، قتل یا مجروحیت اعضای خانواده و بی‌خانمانی هزاران تن شده است. مطابق ماده ۲۳ میثاق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، خانواده به‌عنوان واحد بنیادین جامعه، مستحق حمایت قانونی است. نابودی منازل و زیرساخت‌های شهری، همراه با فقدان امکان اسکان مجدد فوری، وضعیت بحرانی را برای حقوق اولیه اجتماعی و فرهنگی شهروندان رقم زده است. این اقدامات، به‌ویژه اگر به‌صورت نظام‌مند انجام شوند، می‌توانند به‌عنوان نوعی فشار جمعی غیرقانونی علیه غیرنظامیان تلقی شوند.

نقض‌های رژیم صهیونیستی از منظر حقوق بین‌الملل بشردوستانه

با توجه به اینکه حملات رژیم صهیوینستی به خاک ایران در چارچوب یک مخاصمه مسلحانه بین‌المللی صورت گرفته، تمامی قواعد عرفی و معاهداتی حقوق بشردوستانه، ازجمله کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو و پروتکل اول الحاقی، بر آن حاکم است.
 

۱. نقض اصل تفکیک (Distinction)
اصل تفکیک به‌عنوان قاعده‌ای بنیادین در حقوق بشردوستانه (ماده ۴۸ پروتکل اول)، ایجاب می‌کند که طرف‌های مخاصمه همواره بین غیرنظامیان و رزمندگان و میان اهداف غیرنظامی و نظامی تمایز قائل شوند. در حملات اخیر، بازارها، مراکز خرید، بیمارستان‌ها، مناطق مسکونی و مدارس به‌گونه‌ای گسترده هدف قرار گرفته‌اند. هیچ‌گونه شواهد قابل اتکایی از استفاده نظامی از این تأسیسات از سوی ایران ارائه نشده است؛ بنابراین، هدف‌گیری آنها نقض آشکار این اصل و در صورت وجود سوءنیت (mens rea)، مصداق جرم جنگی طبق ماده ۸ اساسنامه رم است. 

۲. نقض اصل تناسب (Proportionality)
بر اساس ماده ۵۱ (۵) (ب) و ماده ۵۷ (۲) (ب) پروتکل اول، حمله‌ای که احتمال بروز خسارت یا تلفات غیرنظامی آن بیش از منفعت نظامی مورد انتظار باشد، ممنوع است. در حملات به تأسیسات انرژی، شهرک‌ها یا مناطق مسکونی، حتی در فرض وجود اهداف نظامی، تخریب‌های جانبی بسیار فراتر از سود نظامی قابل انتظار بوده است. 

۳. نقض اصل اقدامات احتیاطی در حمله (Precaution)
ماده ۵۷ پروتکل اول کشور‌های را موظف می‌کند در برنامه‌ریزی و اجرای عملیات نظامی، اقدامات احتیاطی لازم برای حفظ جان غیرنظامیان را اتخاذ کنند؛ ازجمله این موارد، می¬توان انتخاب وسایل و روش‌های حمله‌ای که آسیب کمتری به همراه دارند و هشدار قبلی در صورت امکان را نام برد. در حملات رژیم صهیونیستی، هیچ‌گونه هشدار قبلی به ساکنان مناطق هدف داده نشده است. همچنین، از پهپاد‌هایی با دقت پایین و موشک‌های پرقدرت در مناطق شهری پرجمعیت استفاده شده که حاکی از بی‌توجهی مطلق به اصل احتیاط است. مطابق تفاسیر کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، این‌گونه بی‌توجهی‌ها، حتی در صورت هدف‌گیری مشروع، می‌تواند موجب مسؤولیت بین‌المللی شود.

۴. حمله به زیرساخت‌های حیاتی غیرنظامی
مطابق ماده ۵۲ (۲) پروتکل اول، تنها آن دسته از زیرساخت‌هایی که نقش مستقیم در عملیات نظامی ایفا می‌کنند، می‌توانند هدف قرار گیرند. با این حال، رژیم صهیونیستی تأسیسات حیاتی ازجمله پالایشگاه‌های نفت، مراکز انتقال برق، مخازن سوخت، خطوط آب‌رسانی و تأسیسات مخابراتی را هدف قرار داده است. چنین حملاتی، برخلاف توجیهات نظامی ارائه‌شده، باعث مختل شدن زندگی میلیون‌ها غیرنظامی شده‌اند. نابودی منابع انرژی و آب نه‌تنها بر سلامت و بهداشت عمومی، بلکه بر امنیت غذایی و اقتصادی تأثیر ویرانگری داشته‌اند. در پرتو اصول مندرج در گزارش‌های سازمان ملل درباره «حمایت از زیرساخت‌های حیاتی در زمان جنگ»، این اقدامات ناقض حقوق بنیادین بشردوستانه هستند.

۵. حمله به تأسیسات هسته‌ای
بر اساس ماده ۵۶ پروتکل اول الحاقی، تأسیسات هسته‌ای دارای مواد خطرناک، مگر در موارد ضروری نظامی، نباید هدف حمله قرار گیرند. در حملات اخیر، برخی از این تأسیسات یا مستقیماً هدف قرار گرفته‌اند یا در نزدیکی آنها انفجار‌هایی رخ داده است که می‌تواند به آلودگی رادیولوژیکی گسترده منجر شود. حمله به تأسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تهدیدی جدّی برای امنیّت منطقه‌ای و جهانی است و پیامد‌های زیست‌محیطی و انسانی گسترده‌ای خواهد داشت که فراتر از مرز‌های ایران را دربر می‌گیرد. چنین اقداماتی ناشی از فقدان مسؤولیت‌پذیری و پایبندی به حقوق بین‌الملل است و جان میلیون‌ها انسان را به مخاطره می‌اندازد.

۶. رعب‌افکنی در میان جمعیت غیرنظامی
ماده ۵۱ (۲) پروتکل اول استفاده از خشونت یا تهدید به خشونت برای ایجاد رعب و وحشت در میان غیرنظامیان را صراحتاً ممنوع کرده است. استفاده از حملات شبانه با صدا‌های بلند، حرکت پهپاد‌های مرگبار بر فراز مناطق شهری بدون هشدار قبلی و انتخاب اهداف غیرمنتظره مانند مدارس یا بازارها، همگی رویکردی سیستماتیک برای بی‌ثبات‌سازی روانی و اراده عمومی جامعه ایران دارد. چنین رویکردهایی، برخلاف اصول اساسی کرامت انسانی و دارای تأثیرات روانی ماندگار هستند. 

عالیجناب.
آنچه به روشنی آشکار است، این است که اقدامات و تجاوزات رژیم صهیونیستی نه تنها نقض صریح اسناد و تعهدات بین‌المللی حقوق بشر است، بلکه خلاف اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT)، کنوانسیون‌های ژنو، قطعنامه‌های شورای امنیت و بیانیه‌های کنفرانس عمومی آژانس نیز محسوب می‌شود و به‌عنوان مصداق بارز تجاوز و جنایت جنگی شناخته می‌شود.

این اقدامات فراتر از یک حمله علیه یک کشور مستقل عضو سازمان ملل متحد است؛ تجاوزی مستقیم به مبانی نظم حقوقی بین‌المللی، منشور ملل متحد، نظام جهانی عدم اشاعه و اعتبار نهاد‌های بین‌المللی مانند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شمار می‌رود. این جنایات، نقض آشکار اصول بنیادین حقوق بشر، احترام به حق حاکمیت کشورها، ممنوعیت توسل به زور و ضرورت پاسخگویی و مسؤولیت‌پذیری بین‌المللی است.

همچنین، نقش صریح و اعتراف‌آمیز برخی مقامات کشور‌های غربی در حمایت اطلاعاتی، تجهیزاتی و سیاسی از این اقدامات، آن کشور‌ها را نیز در جایگاه شریک جرم و مسؤول در قبال پیامد‌های این جنایات قرار می‌دهد. تأمین تسلیحات، ارائه پشتیبانی اطلاعاتی و حمایت سیاسی از رژیمی که به‌طور علنی مسؤولیت این حملات را پذیرفته است، نقض فاحش قواعد آمره حقوق بین‌الملل بوده و موجبات مسؤولیت بین‌المللی حامیان آن را فراهم می‌آورد.

جناب کمیسرعالی
جنایات دیرینه و مستمر رژیم اشغالگر صهیونیستی علیه ملّت مظلوم فلسطین، نقض‌های مکرّر حاکمیت کشور‌های منطقه، و در اختیار داشتن سلاح‌های کشتار جمعی اعلام‌نشده، موجب شده است که منطقه خاورمیانه، از بدو تشکیل این رژیم، به کانونی از بی‌ثباتی مزمن و تهدید دائمی علیه صلح و امنیّت جهانی تبدیل شود.

اکنون زمان آن فرارسیده است که جامعه بین‌المللی، مسؤولانه و قاطعانه وارد عمل شود: رژیم صهیونیستی باید به طور کامل از تمامی سلاح‌های کشتار جمعی، خلع سلاح گردد، تحت نظارت جدّی و مؤثر بین‌المللی قرار گیرد، و در برابر اقدامات غیرقانونی و جنایت‌بار خود پاسخگو باشد.

با تأسف، شورای امنیّت سازمان ملل متحد، به دلیل حمایت‌های بی‌قید و شرط برخی از اعضای دائم از رژیم صهیونیستی، نه‌تنها نتوانسته اقدام مؤثری برای توقف این به عمل آورد، بلکه حتی در صدور یک قطعنامه محکومیت نیز ناتوان بوده است. این وضعیت، عملاً موجب بی‌اثر شدن نقش بازدارندگی شورا و تضعیف اعتماد جهانی به آن شده است.

افزون بر آن، حملات اخیر رژیم صهیونیستی علیه ایران، اقدامی عامدانه، برنامه‌ریزی‌شده و با حمایت کامل برخی از اعضای دائم شورای امنیّت، صورت گرفته است. این حمایت‌ها در کنار بی‌عملی جامعه بین‌المللی، زمینه‌ساز گستاخی بیشتر رهبران جنگ‌طلب این رژیم شده است؛ از جمله نخست‌وزیر فعلی آن که دیوان کیفری بین‌المللی در حال بررسی صدور حکم بازداشت او به اتهام ارتکاب جنایات جنگی است.

نتیجه این وضعیت، شکل‌گیری «احساس مصونّیت» نزد عاملان این جنایات است. جنایتکارانی که خود را دلگرم به حمایت سیاسی و نظامی برخی قدرت‌های غربی و نیز سکوت نهاد‌های بین‌المللی می‌دانند، اکنون حملات خود به ایران را به عنوان حلقه‌ای جدید در زنجیره تجاوز‌ها و اقدامات بی‌ثبات‌کننده دنبال می‌کنند؛ رژیمی که تاکنون بدون هیچ‌گونه مجازات یا پاسخگویی با مصونیّت کامل، دست به نقض فاحش حقوق بین‌الملل زده است.

عالیجناب.
رژیم صهیونیستی، که سابقه‌ای طولانی در نقض قوانین بین‌المللی و ارتکاب جنایات جنگی دارد، اکنون تمامی خطوط قرمز را درنوردیده است. جامعه بین‌المللی نباید اجازه دهد این جنایات بی‌پاسخ و بدون مجازات باقی بماند.

جمهوری اسلامی ایران، با اتکا به حق مشروع خود در دفاع از حاکمیت، ملّت و امنیّت ملّی، که در ماده ۵۱ منشور ملل متحد به رسمیت شناخته شده، قاطعانه از خود دفاع کرده و خواهد کرد. بدون تردید، رژیم صهیونیستی از این تجاوز خطرناک و اشتباه راهبردی، دچار پشیمانی عمیق خواهد شد.

در این چارچوب، ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران ضمن محکومیت شدید این تجاوزات و اقدامات جنایتکارانه، بار دیگر بر حق ذاتی ایران در دفاع مشروع تأکید می‌ورزد و از جنابعالی، به عنوان عالی‌ترین مقام حقوق بشری سازمان ملل متحد، انتظار دارد:

۱. حملات صورت‌گرفته از سوی رژیم صهیونیستی به خاک جمهوری اسلامی ایران را به‌صورت صریح و آشکار محکوم نمایید.

۲. از تمامی ظرفیت‌های نهادها، سازوکار‌های بین‌المللی حقوق بشری و کشور‌های مسؤول برای توقف ماشین جنگ، کشتار و ترور رژیم صهیونیستی بهره‌گیری نمایید؛

۳. مسؤولیت قانونی و بین‌المللی عاملان، مباشران و حامیان این اقدامات غیرقانونی را با جدیّت و فوریّت مورد پیگرد قرار دهید.

بی‌پاسخ ماندن چنین جنایاتی، در زمانی که جهان به‌طور فزاینده‌ای بر اصل پاسخگویی و مقابله با مصوّنیت از مجازات تأکید دارد، نه‌تنها موجب تضعیف اصول بنیادین حقوق بشر خواهد شد، بلکه آسیب جدّی به آرمان‌ها، ارزش‌ها و اهداف عالیه جامعه جهانی وارد خواهد ساخت. ضروری است که تمامی دولت‌ها، نهاد‌های بین‌المللی و به‌ویژه سازوکار‌های حقوق بشری سازمان ملل، به صورت فوری، مؤثر و هماهنگ در برابر این ماجراجویی بی‌سابقه که صلح و امنیّت جهانی را در معرض تهدید قرار داده است، اقدام نمایند.

انتهای پیام/