گفت‌وگو با محمدجواد محقق؛ رتبه ۲ آزمون دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی سال ۱۴۰۴

پایگاه خبری اختبار- محمدجواد محقق متولد ۱۳۷۹ و دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه تهران است که موفق به کسب رتبه ۲ دکتری گرایش جزا و جرم‌شناسی سال ۱۴۰۴ شده است.

گفت‌وگوی اختبار با این رتبه برتر آزمون دکتری ۱۴۰۴ را در ادامه می‌خوانید.

لطفا خودتان را معرفی کنید و مختصری درباره پیشینه تحصیلی و شغلی‌تان بفرمایید.

محمدجواد محقق هستم. در کنکور سراسری سال ۱۳۹۷، موفق به کسب رتبهٔ ۱۰ رشتهٔ انسانی شدم و تحصیل حقوق در دانشگاه تهران را برگزیدم. در آزمون کارشناسی‌ ارشد سال ۱۴۰۲ نیز در گرایش جزا و جرم‌شناسی رتبهٔ ۴ را کسب کردم و تحصیل را در دانشگاه تهران ادامه دادم. در حاصل حاضر نیز در آزمون دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی سال ۱۴۰۴، به لطف خداوند حائز رتبهٔ ۲ شدم.

در این سالیان علاوه‌بر اشتغال به تحصیل حقوق، به فعالیت حقوقی (به‌عنوان کارشناس حقوقی) در برخی شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها و نیز تدریس درس عربی و مشاورهٔ تحصیلی در مدارس تیزهوشان و غیردولتی و نیز مؤسسات کنکوری مشغول بوده‌ام.

انگیزه‌تان از تحصیل در مقطع دکتری چیست؟ چرا به کارشناسی‌ارشد بسنده نکردید؟

اگرچه تحصیل در مقطع کارشناسی‌ارشد تجربهٔ مفید و ارزنده‌ای بود، اما نمی‌توانستم بدان بسنده کنم و ضرورت داشت که تحصیلم را در مقطع دکتری نیز ادامه دهم. چند هدف و انگیزۀ اصلی از این کار مدّنظرم بود.

نخستین مورد، انگیزۀ رشد و ارتقای علمی بوده است. علاقه‌مندم که با تحصیل در بالاترین سطح علمی حقوق در کشور و تکمیل مطالعات و بهره‌گیری از اساتید صاحب‌نام و اندیشه‌ورز، بتوانم قطرهٔ کوچکی در دریای حقوق کیفری باشم و نقشی -هرچند کوچک- در پیش‌برد دانش حقوق و صیانت از حقوق انسان‌ها ایفا کنم.

دومین هدف، علاقه‌ام به فعالیت به‌عنوان مدرّس دانشگاه و اشتغال در سمت هیئت علمی دانشگاه است که طبعاً نیازمند تحصیل در دورهٔ دکتری است.

سومین هدف، تقویت توان پژوهشی و اندیشه‌ورزی در سایهٔ بهره‌مندی از آموزه‌های استادان گران‌سنگ و فرزانهٔ حقوق در دانشگاه‌های مطرح کشور است که تحصیل در مقطع دکتری می‌تواند به نحو قابل‌قبولی بدان کمک کند. البته این مهم زمانی به نحو شایسته حاصل می‌گردد که مطالعات جانبی‌ام (در زمینه‌های فلسفی، ادبی، تاریخی، اجتماعی و نیز دروس حوزوی) را هم به حد مطلوبی برسانم و با نگاه چندبعدی و جامع‌الأطراف به فعالیت علمی بپردازم.

از چه زمان و در چه شرایطی مطالعه را شروع کردید؟

مطالعه برای آزمون دکتری ۱۴۰۴ از جهتی چالشی دشوار و پیچیده برایم داشت. علی‌رغم ثبت‌نام در آزمون، میان مطالعه برای آزمون و اتمام موقت تحصیلات (برای طی کردن مرحلهٔ سربازی جهت شرکت در آزمون وکالت) مردّد بودم. این تردید تا اواخر دی‌ماه ادامه داشت و بعد از آنکه با مشورت با استادانم به تصمیم قطعی برای شرکت در آزمون و ادامهٔ تحصیل رسیدم، مطالعه را به‌طور جدی آغاز کردم.

بدین جهت، در مجموع حدود یک ماه زمان برای آزمون باقی مانده بود و چاره‌ای جز مطالعۀ سنگین و فشرده برای کنکور نبود. تلاشی که به روزی ۱۲ ساعت مطالعۀ مفید بالغ می‌شد، ثمره‌ای فراتر از انتظار اولیه‌ام در کنکور داشت و به لطف خدا به بار نشست.

البته باید توجه داشت که این سبک مطالعه را به داوطلبان عزیز توصیه نمی‌کنم. توصیه‌ام این است که در زمان مناسب، به تصمیم قطعی برای ادامهٔ تحصیل برسند و بعد از آن، حداقل حدود ۴-۵ ماه مطالعۀ خوب و کافی داشته باشند تا نتیجهٔ دلخواه بگیرند.

منابع و شیوه مطالعه‌تان به چه شکل بود؟

در دورهٔ آمادگی برای آزمون کارشناسی‌ارشد که زمان بیش‌تری برای مطالعه داشتم، خواندن دروس را در دو سطح کتاب‌های آکادمیک و کتاب‌های آزمونی ادامه می‌دادم. بنابراین کتاب چهارجلدی جزای اختصاصی دکتر میرمحمدصادقی، کتاب سه جلدی جزای عمومی دکتر اردبیلی و کتاب دو جلدی دکتر خالقی در آیین دادرسی کیفری را به‌عنوان منابع آکادمیک مطالعه کردم. در کنار این‌ها نیز دو کتاب «شرح آزمونی قانون مجازات اسلامی» و «شرح آزمونی آیین دادرسی کیفری» از آقای احمد غفوری نیز به‌عنوان منابع آزمونی مطالعه شده بود.

اما در آزمون دکتری، نظر به فاصلۀ کم میان دو آزمون و حضور ذهن نسبت به مطالب خوانده‌شده، به بازخوانی شرح‌های آزمونی احمد غفوری بسنده کردم و در کنارش به تست‌زنی پرداختم. منابع تست‌زنی‌ام نیز آثار آقای غفوری و خانم دکتر عظیم‌زاده بود.

در درس جرم‌شناسی، با توجه به فرصت کمی که داشتم، مطالعۀ کتاب «مختصر جرم‌شناسی» خانم بیات را ترجیح دادم. این کتاب به زبانی مختصر و مفید و روان نگاشته شده، اما برای پاسخگویی به همهٔ سؤالات آزمون دکتری کافی به نظر نمی‌رسد. بااین‌حال از جهت آشنایی نسبی با مکاتب و نظریات جرم‌شناسی، برایم کتاب مفیدی بود.

در درس متون فقه شرایط کمی متفاوت بود. علاقهٔ عمیق به درس فقه و پیشینهٔ سال‌ها مطالعۀ پراکندهٔ فقه و دروس حوزوی (از دورهٔ نوجوانی) و تسلط نسبی بر زبان عربی به من کمک کرد که این درس را با صرف زمان کمتر و به نحو مفیدتری به پایان ببرم. منبع من متن اصلی کتاب «الروضه البهیّه» (شرح لمعه) از شهید ثانی (ره) بود. در کنارش به تست‌زنی از کتاب «ساده‌ساز نوین متون فقه» (آقایان طبیبی و کلانتری) پرداختم.

اما در درس زبان انگلیسی با توجه به عدم تسلط و وسعت گسترۀ درس، چالش بیش‌تر بود. مطالعۀ گرامر از کتاب زبان مدرسان شریف و به‌یادسپاری لغات ۵۰۴ را در اولویت مطالعاتم گذاشتم و به پایان بردم. نتیجه می‌توانست بهتر باشد، اما با توجه به توانم و زمانی که برایش گذاشتم، نتیجهٔ خوبی بود.

منابع مطالعه‌تان را چطور انتخاب کردید؟

بهره‌گیری از تجربهٔ دوستان، راهنمایی استادان و نیز توصیه‌های رتبه‌های برتر سال‌های قبل که در سایت اختبار منتشر شده‌اند، در این زمینه کمک‌کننده بود. به داوطلبان همهٔ رشته‌ها توصیه می‌کنم که حتماً از تجربیات رتبه‌های برتر رشته‌شان بهره‌مند گردند و از مسیرهای مطمئن و پیموده‌شده حرکت کنند تا نتیجهٔ مطلوب بگیرند.

بیشتر روی چه منابعی سرمایه‌گذاری کردید؟

منابع را در پاسخ سؤالات قبلی معرفی کردم. در اینجا صرفاً بر مطالعۀ دقیق کتاب‌های شرح آزمونی احمد غفوری تأکید می‌کنم و از ایشان بابت این کتاب‌های روان و مفید تشکر می‌کنم. اگرچه هیچ اثر بشری بی‌نقص و بی‌ایراد نیست، اما کتاب‌های ایشان تا حدود بسیار زیادی برای بهره‌مندی داوطلبان مفید و مؤثر به نظر می‌رسد.

برنامه مطالعه‌تان به چه ترتیبی بود؟

چندان بر اساس برنامهٔ منضبط و ازپیش‌تعیین‌شده جلو نمی‌رفتم. تقریباً در هر روز سه یا چهار درس را مورد مطالعه قرار می‌دادم.

در روزهای نخست، مطالعۀ منابع برایم در اولویت بود. به‌مرور تست‌زنی از بخش‌های خوانده‌شده اضافه شد و در نهایت، روزهای آخر را به سه امر اختصاص دادم: مطالعۀ خلاصه‌ها، تست‌زنی کنکور ده سال اخیر و قانون‌خوانی. هر سه مورد در روزهای منتهی به آزمون مفید بودند و تسلطم را بر مباحث بالاتر بردند.

مطالعۀ دروس را در واحدهای زمانی نسبتاً کوتاه انجام می‌دادم و از صرف وقت طولانی در یک درس پرهیز می‌کردم؛ زیرا این امر ذهن انسان را خسته می‌کند و توان یادگیری و بهره‌وری را کاهش می‌دهد.

تست‌زنی را کاملاً با هدف و شیوهٔ ارزیابی انجام می‌دادم؛ یعنی نسبت به زمان توجه داشتم و بعد از ارزیابی، درصدگیری می‌کردم و اشکالاتم را موردبه‌مورد بررسی و اصلاح می‌کردم.

سطح سؤالات آزمون امسال را چطور ارزیابی می‌کنید؟

به‌گمانم سطح سؤالات به طرز قابل‌توجهی از سال‌های قبل بالاتر رفته و دشوارتر شده بود. البته با عنایت به کاهش تعداد سؤالات، طبعاً عمق مباحث و سطح دشواری پرسش‌ها بالاتر می‌رود و این نیازمند دقت و توجه ویژهٔ داوطلبان است

برای ادامه تحصیل کدام دانشگاه را انتخاب کردید؟

دانشگاه تهران که سال‌هاست در آن تحصیل می‌کنم، دانشگاه مادر و مرجع علمی و فکری کشور است. جای بسی افتخار دارد که این سال‌ها را در این دانشگاه والامرتبه و در محضر استادان فاضل و نیک‌محضر آن (به‌ویژه آقایان دکتر محمودی، دکتر یکرنگی، دکتر بهره‌مند، دکتر خالقی، دکتر شیری، دکتر برهانی، دکتر حسینی و…) به سر برده‌ام. بد نیست در اینجا از محضر همهٔ آن استادان گرانمایه تشکر کنم.

به همین جهت، قطعاً اولویت نخستم برای ادامهٔ تحصیلات، دانشگاه تهران خواهد بود و امیدوارم بتوانم در مصاحبهٔ علمی آنجا پذیرفته شوم.

رزومه‌تان برای مرحله مصاحبه چطور است؟

با توجه به این‌که در سال دوم مقطع کارشناسی‌ارشد و در حال نگارش پایان‌نامه هستم، شرایط و فرصت کافی برای فعالیت پژوهشی به‌طور جدی نداشته‌ام و علاوه‌بر این، تمایل شخصی‌ام نیز بر این بوده که نگارش مقالات و پژوهش‌ها را از زمانی شروع کنم که تفکر حقوقی‌ام نُضج و سامان نسبی پذیرد و به پختگی لازم برسد.

اما با توجه به تحصیلم در دو مقطع در دانشگاه تهران با معدل الف و سوابق فعالیت‌ها در نشریات انجمن علمی و… تلاش می‌کنم این خلأ را جبران کنم. امیدوارم با آمادگی و مطالعۀ خوب بتوانم در مصاحبه حاضر شوم و به اهدافم برسم.

توصیه‌تان به داوطلبان آزمون های حقوقی چیست؟

گرچه در بخش‌های پیشین مصاحبه، به‌مناسبت، توصیه‌هایی به دوستان عزیز داشتم، اما اینجا می‌خواهم بر عنصر انگیزه و امید و اعتمادبه‌نفس تأکید کنم. دوستان داوطلب توجه داشته باشند که آنچه در وهلهٔ اول نیاز دارند، امید و انگیزه‌ای است که بتواند آن‌ها را در برابر سختی‌ها و ناملایمات مسیر یاری دهد.

اگر تلاش و کوشش و توکل بر خدا در همهٔ مراحل زندگی سرلوحهٔ کارهایمان قرار گیرد، می‌توانیم به قله‌های سعادت و سربلندی برسیم. به قول صائب تبریزی:

همّت بلند دار که با همّتِ بلند
هر جا روی به توسنِ گردون سوار‌ه‌ای

لازم می‌دانم در اینجا از زحمات خانوادهٔ عزیز، استادان محترم و دوستان گرامی‌ام تشکر کنم که بی حمایت و هدایت و همراهی‌شان، پیمودن این راه میسر نمی‌شد.

و حرف آخر نیز این‌که امیدوارم نتیجهٔ این فعالیت‌ها، رسیدن به نقطه‌ای باشد که در آنجا بتوانیم به مردم عزیز کشورمان خدمت کنیم و برای جامعه و انسانیت مفید و مؤثر باشیم. به امید آن روز.

سایر مطالب:

• گفت‌وگو با محمدجواد محقق؛ رتبه ۲ آزمون دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی سال ۱۴۰۴
• گفت‌وگو با سجاد قدمیاری، رتبه ۱ دکتری حقوق بین الملل سال ۱۴۰۴
• گفت‌وگو با پوریا دهقانی؛ رتبه ۳ آزمون دکتری حقوق خصوصی سال ۱۴۰۴
• گفت‌وگو با سید پژمان توفیقی اصل؛ رتبه ۶ آزمون دکتری حقوق عمومی سال ۱۴۰۴
• گفت‌وگو با امیرعلی صالحی، رتبه ۴ دکتری حقوق عمومی سال ۱۴۰۴
• گفت‌وگو با محمدرضا محمدی؛ رتبه ۴ آزمون دکتری حقوق تجارت و سرمایه گذاری بین المللی سال ۱۴۰۴
• گفت‌وگو با رضا قهرمانی‌نژاد؛ رتبه ۵ آزمون دکتری حقوق تجارت و سرمایه گذاری بین المللی سال ۱۴۰۴
• گفت‌وگو با محمد بانیانی، رتبه ۳ دکتری حقوق عمومی سال ۱۴۰۴
• گفت‌وگو با عمران محمدی خواه؛ رتبه ۲ آزمون دکتری حقوق خصوصی سال ۱۴۰۴