به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، سعیدرضا عاملی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و مسئول تدوین سند ملی هوش مصنوعی، به تبیین جایگاه راهبردی هوش مصنوعی در تحول معادلات قدرت جهانی، ابعاد نوین امنیت ملی و ضرورت سرمایه‌گذاری کلان و اولویت‌دار کشور در این عرصه پرداخت.

وی ضمن تشریح کاربری دوگانه این فناوری در منازعات اخیر منطقه، جزئیات سند ملی هوش مصنوعی و اولویت‌های پیش روی کشور را برای دستیابی به جایگاه ده قدرت برتر این حوزه، به‌تفصیل بیان کرد.

عاملی، در ابتدای سخنان خود، ضمن تبریک روز خبرنگار به جامعه رسانه‌ای کشور، این حرفه را فراتر از یک شغل و به مثابه یک سبک زندگی توصیف کرد.

وی با ستایش از نقش خبرنگاران در ارتقای دانش اجتماعی و ایجاد شفافیت، آنان را نظام هشدار دهنده کشور در برابر مسائل اجتماعی خواند و این حرفه را یکی از مشاغل شریف و برگزیده دانست.

هوش مصنوعی؛ شاخص نوین قدرت و بازتعریف مؤلفه‌های امنیت ملی

وی در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر هوش مصنوعی بر امنیت کشورها، این فناوری را عاملی بنیادین در تغییر موازنه قدرت جهانی معرفی و تصریح کرد: واقعیت آن است که هوش مصنوعی، امروز موازنه نوینی را در نظام قدرت جهانی ایجاد کرده است. به عبارت دیگر، یکی از ابرشاخص‌های موجود برای سنجش اینکه یک کشور قدرتمند، نیمه‌قدرتمند یا ضعیف محسوب می‌شود، توانمندی‌های آن در حوزه هوش مصنوعی است. در حوزه امنیت ملی نیز، بی‌تردید یکی از لایه‌های بسیار مهمی که امروز باید مورد توجه قرار گیرد، لایه ظرفیت‌های هوش مصنوعی برای تأمین امنیت و همچنین مقابله با تهدیدات ضدامنیتی در عرصه ملی است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: اگر جهان را به دو دوره قبل و بعد از هوش مصنوعی تقسیم کنیم، باید اذعان داشت که پس از ظهور این فناوری و با ابرظرفیت‌ها و زیرساخت‌هایی که ایجاد کرده، بسیاری از شاخص‌های پیشین بازتعریف شده‌اند. شاید یکی از مهم‌ترین مفاهیمی که مورد بازتعریف قرار گرفته، سواد باشد. امروز، باسوادی و بی‌سوادی بر مبنای سواد هوش مصنوعی معنا می‌یابد. این تحول حتی در حوزه‌های تخصصی نیز مشهود است؛ برای مثال، در نظام پزشکی، هوش مصنوعی تأثیرات بسیار گسترده‌ای در زمینه رادیولوژی مداخله‌ای به وجود آورده و اساساً تمامی فرآیندها و عملیات پزشکی بر پایه ظرفیت‌های هوشمند صورت می‌پذیرد.

کاربری دوگانه هوش مصنوعی در منازعات: از هدف‌گیری دقیق تا ابزار نیرنگ و کشتار

عاملی با اشاره به درگیری‌های اخیر منطقه، ماهیت دوگانه این فناوری را این‌گونه تشریح کرد: در جنگ دوازده روزه اخیر نیز، از سوی جمهوری اسلامی ایران قابلیت‌هایی به کار گرفته شد که متکی بر هوش مصنوعی بود. بدون شک، ناوگان موشکی جمهوری اسلامی ایران، در هدف‌گیری مکان‌ها، ایجاد چرخش در مسیر حرکت و انتخاب اهداف بر مبنای تراکم‌های جمعیتی، از ظرفیت‌های هوش مصنوعی بهره برده است. لیکن متأسفانه باید اذعان کرد که هوش مصنوعی، همانند هوش انسانی، دارای دو وجه خیر و نیرنگ است. این فناوری هم می‌تواند ظرفیتی برای تأمین امنیت، سلامت و تسهیل زندگی مردم و تحقق حکمرانی بهتر و دقیق‌تر باشد و هم می‌تواند به ابزاری برای نیرنگ علیه بشریت بدل شود.

وی در ادامه به تشریح بهره‌برداری رژیم صهیونیستی از سامانه‌های هوشمند در جنگ غزه پرداخت و گفت: متأسفانه رژیم غاصب صهیونیستی در جنگ غزه، آزمایش‌هایی را به انجام رساند که متعاقباً در درگیری دوازده روزه نیز از نتایج آن بهره‌برداری کرد و سه سامانه هوشمند را در غزه به کار گرفت، سامانه «لاوندر» (Lavender) یکی از آنها بود، این سامانه با شناسایی تراکم جمعیتی و شبکه‌های ارتباطی مرتبط با حماس، در همان هفته نخست جنگ، زمینه شهادت نزدیک به ۷۰۰۰ نفر از ۱۲۰۰ خانواده مرتبط با این جنبش را فراهم آورد.

وی ادامه داد: سامانه دوم «گاسپل» (Gospel) است، بر مبنای این سامانه، مکان‌هایی با اهمیت راهبردی شناسایی می‌شوند. برای مثال، هدف قرار دادن یک آپارتمان خاص در طبقه‌ای مشخص از یک ساختمان بیست طبقه، بر اساس شناسایی صورت‌گرفته توسط سامانه گاسپل انجام می‌شود. سامانه «پدر کجاست» (Where’s Daddy) سامانه بعدی است، در نهایت، با استفاده از این سامانه و بر اساس موقعیت‌های مکانی شناسایی‌شده از طریق تلفن همراه، دستور عملیات صادر شده و فرد یا جمعیت مورد نظر هدف قرار می‌گیرد.

سند ملی هوش مصنوعی: وضعیت فعلی و ساختارهای اجرایی

عاملی در خصوص سند ملی هوش مصنوعی توضیح داد: این سند، محصول سه سال مطالعه و همکاری بین‌دستگاهی، به‌ویژه با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت ارتباطات، بوده است. سند مذکور در جلسه ۹۰۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید و در تاریخ ۲۳ خردادماه ۱۴۰۳ ابلاغ گردید. این سند به‌راستی یکی از محصولات موفق در تجربه سندنگاری کشور و بسیار منسجم است.

وی در مورد سازوکارهای اجرایی آن افزود: «در ماده ۷ سند، که به اجرایی‌سازی آن اختصاص دارد، دو ساختار حکمرانی پیش‌بینی شده است: نخست، شورای راهبردی سازمان ملی هوش مصنوعی به ریاست رئیس‌جمهور (که این مسئولیت به معاون اول رئیس‌جمهور تفویض شده است) و دیگری سازمان ملی هوش مصنوعی است که جلسات شورای راهبردی آن تشکیل شده و در حال مسیریابی‌های کلان است.

اولویت‌های راهبردی پیش رو: ضرورت سرمایه‌گذاری کلان در ابررایانه‌ها و مراکز داده

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر لزوم اقدامات بزرگ برای تحقق اهداف سند، اظهار داشت: برای نیل به انتظارات پیش‌بینی‌شده در سند ملی هوش مصنوعی، باید اقدامات بزرگی صورت پذیرد. یکی از این اقدامات، لزوم سرمایه‌گذاری جدی برای ایجاد زیرساخت‌های اصلی هوش مصنوعی است. برای مثال، ما باید به ابررایانه‌هایی با قدرت پردازشگری بالا در مقیاس پتافلاپس و بالاتر دست یابیم. در حال حاضر، ایران در میان سی کشور نخست جهان از این منظر قرار دارد؛ لیکن انتظار رهبر معظم انقلاب آن است که در زمره ده کشور برتر جهان قرار گیریم. ابررایانه‌هایی در جهان با ظرفیت بیش از سه اگزافلاپس وجود دارند که قادرند در هر ثانیه، ۱۸ میلیارد عملیات پردازشی انجام دهند.

وی با اشاره به جزئیات سند ملی هوش مصنوعی تصریح کرد: در ماده ۳ این سند، شاخص‌های کلیدی مشخص شده است. بر اساس ۷ هدف راهبردی، نزدیک به ۲۸ شاخص کاملاً کمی و قابل اندازه‌گیری تعریف شده است. به گفته دکتر عاملی، این شاخص‌ها به طور دقیق مشخص می‌کنند که برای مثال، نسبت ظرفیت داده‌ای کشور به ظرفیت پردازشی آن باید به چه میزانی برسد.

وی با اشاره به اولویت‌های مشخص‌شده در سند، افزود: در ماده ۵ سند، اولویت‌های گروه “الف” و ” ب” با ۱۷ اولویت در هر گروه مشخص شده است که این اولویت‌ها مسیری خطی ندارند و بر اقدامات فوری و مهم تمرکز دارند. برای مثال، در حوزه مراکز داده، بزرگترین مرکز داده ما با حدود ۳۰۰ رک در فضایی بالغ بر شش هزار متر مربع احداث شده است. این در حالی است که چین مرکزی با مساحت ۹۳۰ هزار متر مربع با ظرفیت ۲۵۰ هزار رک و آمریکا مرکزی با ۷۰۰ هزار متر مربع در اختیار دارند. به عقیده اینجانب، امروز در نظام بودجه‌ریزی کشور، باید بودجه‌های دارای اولویت نخست به این حوزه اختصاص یابد. هرچند به دلیل شرایط تحریم و مسائل خاص کشور، همواره با فوریت‌های بودجه‌ای مواجه هستیم، اما حتی در دشوارترین شرایط نیز باید بهترین امکانات برای توسعه ظرفیت‌های هوش مصنوعی فراهم شود.

عاملی در پایان نتیجه‌گیری کرد: امروز، حکمرانی سالم، صالح، فراگیر، عادلانه و شفاف، متکی بر هوش مصنوعی است. تسهیل زندگی مردم در شبکه‌های زیرساختی حیاتی نظیر آب، برق، حمل‌ونقل و نظام بانکی به این فناوری وابسته است. لذا، ایجاد یک امنیت فراگیر برای این شبکه‌ها، به گونه‌ای که هیچ تهدیدی قادر به ایجاد مخاطره برای آن‌ها نباشد، یک ضرورت انکارناپذیر است. از سوی دیگر عرصه‌های ضد امنیت از طریق هوش مصنوعی را باید مدیریت کردو قدرت بازدارندگی هوشمند را تقویت نمود.