مقدرات شب قدر را از چه کسی بخواهیم؟

به گزارش خبرنگار مهر، ماه رمضان از پرفضیلت ترین ماه‌های سال و ماه میهمانی خداوند است. در این ماه درهای فیض و رحمت الهی باز می‌شود و همگان در ضیافت خداوند از برکات معنوی تنعم می‌کنند. رمضان پس از ماه‌های رجب و شعبان مقدمه‌ای برای خودسازی و زمینه سازی معنوی و دوری از گناهان و نزدیک شدن به خداوند است. روزه داری که از ابتدا تا انتهای این ماه بر مسلمان واجب شده است نیز زمینه معنوی آمادگی روح برای قرار گرفتن در جایگاه استغفار و پاک شدن از گناهان را فراهم می‌کند از این رو مسلمانان با شب زنده داری، تلاوت قرآن و اطعام و افطاری دادن، صدقه و روزه داری سعی در بهره مندی هرچی بیشتر از فضائل آن می‌کنند.

پیامبر گرامی اسلام درباره ماه رمضان و آمرزش گناهان در این ماه می‌فرمایند: «انما سمی الرمضان لانه یرمض الذنوب، ماه رمضان به این نام خوانده شده است، زیرا گناهان را می‌سوزاند.» ایشان همچنین فرموده‌اند «ای مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به شما روی آورد، ماهی که نزد خدا از همه ماه‌ها برتر و روزهایش بر همه روزها و شب‌هایش بر همه شب‌ها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهی است که شما در آن به میهمانی خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته‌اید، نفس‌های شما در آن تسبیح و خوابتان در آن عبادت، عملتان در آن مقبول و دعایتان در آن مستجاب است. بهترین ساعاتی است که خداوند به بندگانش نظر رحمت می‌کند.»

شب قدر از شب‌هایی است که برتر از هزار ماه است و فرشتگان در این شب به اذن خدا فرود می‌آیند و جمیع مقدرات بندگان را در طول سال تعیین می‌کنند. وجود این شب در این ماه مبارک نعمت و موهبتی الهی بر امت پیامبر گرامی اسلام (ص) است و مقدرات یک سال انسان‌ها (حیات، مرگ، رزق و…) براساس لیاقت‌ها و زمینه‌هایی که خود آنها به وجود آورده‌اند تعیین می‌شود و انسان در چنین شبی با تفکر و تدبر می‌تواند به خود آید و اعمال یک سال خود را ارزیابی کند و با فراهم آوردن زمینه مناسب بهترین سرنوشت را برای خود رقم زند.

فضائل برشمرده شده در این ماه بی شک از آن کسانی است که حقیقت آن را درک کرده و با عمل و گفتار و کردار خود به آنچه توصیه شده جامه عمل بپوشانند و در حالی که تمامی اعضا و جوارح از گناه و حرام به دور است با اخلاص و توکل و توسل به اهل بیت در زمینه عمل به دستورات الهی و احکام قرآن در راه خودسازی گام بردارند. تأثیر این ماه می‌تواند چنان باشد که در طول زندگی و دیگر ماه‌ها نیز آثاری از آن را در روح و جان داد.

در راستای بهره مندی هرچه بیشتر از فیوضات این ماه و قدم گذاشتن در مسیر خودسازی و تزکیه نفس حجت الاسلام سید محمدباقر علوی تهرانی در سلسله سخنرانی‌هایی به آداب ورود به ماه مبارک رمضان اشاره کرده است که خبرگزاری مهر بنا دارد تا در قالب گزارش‌هایی آن را به خوانندگان عرضه کند. در ادامه بخش پنجم این سخنرانی را می‌خوانید.

انواع گناهان

در جلسات قبل عرض کردیم که خداوند در قرآن فرموده است هر آینه من اثر گناه را از بین می‌برم، برای کسی‌که توبه کرده باشد، پس باید در گام اول، عمل گناه را از پرونده خارج کنیم و در گام دوم اثر گناه را از بین ببریم. خداوند نسبت به عمل گناه، و غفار و نسبت به اثر گناه تواب است.

در ادامه به برخی از آثار گناهان اشاره می‌کنم. گناهانی که باعث تغییر نعمت می‌شوند، ۱. البَغی عَلی النّاس. ظلم و ستم به مردم. ۲. کُفرانُ النِعم. کفران نعمت. یعنی به کار نبردن نعمت در مسیری که خداوند می‌خواهد.

گناهی که پشیمانی به جا می‌آورد مثل مَنعُ الزکاة حَتی یَحضر الموت و یَنغلق اللسان. ندادن زکات تا زمانی‌که آثار مرگ ظاهر شود و زبان آدمی بسته شود. زکات، اداء حقوق واجبه‌ی الهی است. قرآن کریم می‌فرماید: وقتی متوفی وارد عالم برزخ می‌شود به خداوند عرض می‌کند خدایا! مرا برگردان شاید من قدرت پیدا کنم که عمل صالحی انجام بدهم در آن‌چه که ترک کردم. روایت می‌فرماید این عمل صالح او، زکات مال است. در روایت دیگری آمده اگر خداوند نماز را پذیرفت، همه‌ی اعمال را پذیرفته است. اما شاخصه‌ی پذیرش نماز، انفاق زکات مال است. گناهی که نعمت را از بین می‌برد مثل عِصیانُ العارِف. فرد مؤمن اهل معرفت، گناه انجام بدهد.

گناهانی که باعث محرومیت از نصیب الهی می‌شوند. نمونه نصیب الهی، استجابت دعا در زیر قبه سیدالشهدا (ع) است. این یقینی است، احتمالی نیست. برخی گناهان، چنین نصیبی را از انسان دور می‌کند. ۱. اظهارُ الاِفتِقار. اظهار فقر کردن. ۲. وَ النَوم عن صَلاة الاطعمَة و عَن صَلاة الغداة، خواب ماندن هنگام نماز عشاء و نماز صبح که باعث قضاء شدن آنها شود. ۳. وَ الاستِحقارُ النِعم. نعمت‌های الهی را کوچک شماردن. ۴. وَ شَکوی المَعبود عزّ وَ جَل. شکایت از خداوند متعال.

ما ۲ شب قدر در داریم، نیمه شعبان و لیالی قدر

شب قدر ۲ خصوصیت دارد که در آیات ابتدایی سوره دخان هم به آن اشاره شده است. ۱. إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةٍ مُبَارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ ما قرآن را در این شب پر خیر نازل کردیم، ما همواره هشداردهنده هستیم. ۲. فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ در آن شب هر امر استواری مشخص و ممتاز شد. یعنی مقدرات در شب قدر محقق می‌شود. در تفسیر برهان از امام باقر (ع) نقل می‌کند: در شب قدر، هر چیزی که در آن سال تا سال بعد باید اتفاق بیفتد مقدر می‌گردد. از هر امر خیر و شر، اطاعت و معصیت، هدایت و ضلالت، فرزنددار شدن، عمر، و رزق و روزی. امام صادق (ع) فرمودند: خداوند در شب قدر هر سختی یا آسانی را یا باران را مقدر می‌کند.

پس ما دو شب قدر داریم، یکی نیمه‌ی شعبان و دیگری لیالی قدر است. در شب قدر نیمه شعبان مقدرات خود را از خداوند می‌خواهیم و در لیالی قدر ماه رمضان، این مقدرات به ما اختصاص داده می‌شود.

این مقدرات را از چه کسی بخواهیم؟ در کتاب شریف کافی این حدیث آمده است: اِرادَة الرَب فی مَقادیرِ اُمورِه تَحبِط الَیکم وَ تَصدُر مِن بُیوتِکم. اراده پروردگار در تقدیر امورش به خانه شما نازل می‌شود و از خانه شما خارج می‌شود. امام هادی (ع) در زیارت جامعه کبیره و در وصف مقامات اهل بیت (ع) می‌فرماید: امور با شما آغاز می‌شود و به شما ختم می‌شود، بواسطه شماست باران می‌بارد. اگر آسمان ایستاده است، بخاطر شماست. هم و غم ما بواسطه شما از بین می‌رود. تمام سختی‌ها بواسطه شما از بین می‌رود.پس مقدرات ما را به محضر امام زمان (عج) عرضه می‌کنند و این امر، بدست با کفایت ایشان است.