خیمه های ۴۰۰ ساله در اقامه عزای سیدالشهدا(ع)

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: آئین‌های سنتی عزاداری استان فارس که با خیمه برافراشتن مردم زرقان، حمل پرچم سرخ دارابی‌ها، چاووشی خوانی آباده‌ای‌ها و بواناتی‌ها در ابتدای محرم آغاز می‌شود در دهه محرم با عزاداری، سینه‌زنی و زنجیرزنی ادامه می‌یابد تا اینکه در روز تاسوعا و عاشورا شکل ویژه‌ای به خود می‌گیرد.

در این راستا مردم زرقان همه ساله همزمان با ۲۷ ذیحجه که به روایتی سالروز شهادت مسلم بن عقیل (ع) است، با حضور در سه حسینیه شهر، مراسم برافراشتن خیمه‌های عاشورایی را طی سنتی دیرین برگزار می‌کنند.

برافراشتن پرچم سرخ «یا حسین» بر عمود اصلی خیمه

مراسم سنتی برافراشتن خیمه‌های عاشورایی در سه حسینیه حیدر، ولیعصر و امام سجاد (ع) زرقان بنا به سنتی ۴۰۰ ساله برگزار می‌شود و اهالی هر محله با حضور در حسینیه محله خود، خیمه‌های عاشورایی بلند قامتی را بر حیاط حسینیه‌ها برافراشته می‌کنند.

حسینیه‌های زرقان که هر کدام قدمتی به تاریخ حکومت صفویه دارد، هر ساله در ۲۷ ذیحجه از اذان صبح میزبان خیل مشتاقان سالار شهیدان است، که بعد از اقامه نماز صبح و قرائت زیارت عاشورا، بر بام هر حسینیه ساز عزا می‌نوازند و مقدمات برپایی خیمه‌های عاشورایی را فراهم می‌کنند.

خیمه‌های عاشورایی به وسعت بیش از ۵۰ مترمربع و به بلندای بیش از ۱۲ متر است که بر ۶ ستون چوبی محکم استوار و مزین به پرچم سرخ «یا حسین» شده و برای برافراشتن هرکدام به بیش از ۱۵۰ مرد تنومند نیاز است.

برای برپایی خیمه‌های عاشورایی ابتدا ستون‌های چوبی را به صورت ۴۵ درجه بر دیوار حسینیه بالا می‌کشند و پایه هر ستون را در محل استقرار خود قرار داده و خیمه را بر روی آن پهن می‌کنند.

به هر طرف هر خیمه بیش از ۱۲ طناب بلند و محکم آویزان است، که مردان تنومند زرقانی، آنها را از سمت دیگر بام حسینیه با فریادهای «یا حسین»، «یا علی» و «یا زینب» می‌کشند تا ستون‌های خیمه‌ها به صورت عمودی در جای خود قرار گیرد و در انتهای طناب‌های نگهدارنده به بخشی از سازه‌های حسینیه گره خورده و محکم می‌شوند.

بلندترین خیمه متعلق به حسینیه حیدر در شرق شهر زرقان است، که به سردار حیدر از فرماندهان لطفعلی خان زند منسوب است و برای بلند کردن آن از جرثقیل و بالابر استفاده می‌کنند، بر روی خیمه‌ها نقوشی وجود دارد اما کسی اطلاع دقیقی از سابقه تولید آنها ندارد، در عین حال آثار متعددی از مرمت و کهنگی بر هر خیمه قابل مشاهده است.

این خیمه‌ها تا ۱۳ محرم برپاست و صبح‌ها مراسم قرائت زیارت عاشورا و روضه خوانی، ظهرها مراسم تعزیه و شامگاه مراسم زنجیر زنی و سینه زنی در خیمه‌های عاشورایی دایر می‌شود و روز ۱۳ محرم نیز خیمه‌های عاشورایی جمع می‌شود. مردم زرقان تا پایان ماه صفر لباس سیاه بر تن دارند.

مراسم خیمه‌های برافراشته زرقان منحصربه‌فردترین آئین‌های محرم در کشور است که قدمت آن به دوران صفویه می‌رسد. این مراسم با تلاش میراث فرهنگی در سال ۱۳۹۱ در فهرست آثار معنوی کشور به شماره ۶۵۷ ثبت شده است.

علاوه بر این مردم زرقان روز هفتم محرم را متعلق به ساحت حضرت ابوالفضل علیه السلام می‌دانند و طی آئین سنتی دیگری مراسم جمع آوری علم و پرچم‌های حسینی از خانه‌های عزاداران با حضور هیئت‌های عزاداری انجام شده و علم و پرچم‌های جمع آوری شده به هریک از این حسینیه‌ها منتقل می‌شود.

همزمان نیز برخی اهالی با ذبح گوسفند و اهدای کله قند فرزند خود را به کسوت خادمی حسینیه محله خود و عزاداران حسین درآورده و به گفته خود اهالی زرقان به کسوت «سقایی» در می‌آورند و از آن پس فرزندشان به خیل خادمان حسینیه و عزاداران امام حسین (ع) می‌پیوندد.

آئین برافراشتن خیمه‌های حسینی زرقان بخشی از هویت مذهبی، فرهنگی فارس است

حجت الاسلام محمدرضا حاجی رضایی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: همزمان با ورود به ماه محرم در تاریخ ۲۷ ذی‌الحجه مطابق برنامه هرساله در سه محله قدیمی شهر زرقان آئین سنتی برپایی خیمه عزای سید و سالار شهیدان با حضور مردم شهر زرقان و استان فارس و همچنین مسئولین استانی برگزار شد.

وی ادامه داد: این سنت مردم شهر زرقان فارس سابقه چند صد ساله تاریخی دارد و نکته مهم این برنامه مردمی بودن آن است به طوری که تمام هزینه‌های این برنامه را مردم این شهر تأمین می‌کنند.

رئیس اداره تبلیغات اسلامی زرقان افزود: آئین برافراشتن خیمه‌های حسینی بخشی از هویت مذهبی، فرهنگی شهرستان زرقان و استان فارس می‌باشد که از نسل‌های پیشین به ما منتقل شده، و میراث گرانبهایی برای فرزندان این منطقه خواهد بود.

حجت الاسلام حاجی رضایی گفت: این آئین آموزنده و مفید است و توانسته بخشی از مراسم باشکوه عزاداری حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام را در زوایای خاص خود نشان داده و این فرهنگ عاشورایی را زنده نگه بدارد.

رئیس اداره تبلیغات اسلامی زرقان تصریح کرد: بررسی آئین‌ها و سنت‌های گفتاری و رفتاری سوگواری‌های مذهبی، از آنجا که پیوند ما را با گذشته برقرار می‌کنند، می‌توانند راه همواری در دنیای امروز را فراروی انسان‌ها قرار دهند.